ماده ۳۲۳ قانون تجارت

ماده ۳۲۳ قانون تجارت: مدعی باید در محکمه محل اقامت مدیون معلوم نماید سند در تصرف او بوده و فعلاً گم شده‌است.

اگر مدعی فقط اوراق کوپن یا ضمیمه مربوط به سند خود را گم کرده باشد ابراز خود سند کافی است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۳۲۰ تا ماده ۳۳۴ قانون تجارت
• ماده ۱۱ قانون آیین دادرسی مدنی

توضیح واژگان

• سند: به اسناد قابل انتقالی که فاقد نام دارنده بوده و هر شخصی که آن را، در دست داشته باشد؛ مالک آن سند محسوب می‌گردد؛ اسناد در وجه حامل گویند.
• کوپن: برگه بهادار را کوپن گویند. با این توضیح که کوپن، یک ورقه‌ی بهادار است و در واقع گواهینامه‌ای است که ضمیمه‌ سند تجاری می‌باشد و به دارنده آن حق دریافت مبلغی را در بازه‌های زمانی معین می‌دهد. همچنین، اینطور بیان شده است که اگر اسناد در وجه حامل، متضمن منافعی باشد که باید به‌طور اقساط تأدیه گردد؛ چنین سندی منضم به یگ برگه است که دارای قطعات خاصی بوده و به ازای تأدیه هر قسط، یکی از آن قطعات جداگردیده و به پرداخت کننده تحویل داده می‌شود. هر یک قطعات مزبور که کوپن نام دارند؛ سند در وجه حامل کوچکی محسوب گردیده که ممکن است به‌طور جداگانه و مستقل، به جریان افتاده و مورد مبادله واقع گردد.
• مدعی: لازمه هر دعوایی آن است که دو طرف داشته باشد، مدعی و منکر. دعوا کننده را مدعی و فردی که دعوا متوجه اوست را مدعی علیه یا منکر می‌نامند.
• محکمه: دادگاه، مرجعی است که به تجویز قانون برای رسیدگی به شکایات و دعاوی امور حسبی تشکیل می‌شود.
• محل اقامت: محل اقامت ممکن است محل سکونت شخص نیز باشد. در خصوص محل اقامت ذکر شده در ماده ۱۷۰ قانون اجرای احکام مدنی، لازم است ذکر شود که ممکن است فقط از لحاظ قانونی محلی را رسماً به عنوان اقامتگاه تعیین کرده باشد و اصلاً در ایران سکونت نداشته باشد یا در نقطه‌ای غیر از اقامتگاه در ایران ساکن باشد.
• مدیون: مدیون یعنی بدهکار. بدهکار یا مدیون، شخصی است که باید تعهدی را، در مقابل شخص دیگر به اجرا درآورد. در واقع، به شخصی که در تعهدات مالی، ضرر تعهد متوجه او بوده؛ و باید دین را پرداخت نماید؛ مدیون گویند.
• تصرف: تصرف، در لغت، یعنی در دست داشتن، دست اندازی، حکومت بر قطعه ای از زمین و در اختیار داشتن، چیزی را به دست آوردن، دست به کاری زدن و مالک شدن چیزی و در اصطلاح به مواردی که مالی در اختیار شخصی بوده؛ و وی بتواند نسبت به آن، در حدود مقررات قانونی، یا به نحو عدوان، اتخاذ تصمیم نماید؛ تصرف گویند. در واقع به هرگونه مداخله مادی و یا حقوقی که باعث ایجاد تغییر و تحول در شیئی گردد؛ تصرف گویند. به تعبیری دیگر، تصرف عبارت است از استیلا بر مال، به نحوی که هر نوع عملی بتوان در خصوص آن انجام داد و به هر نحوی از آن منتفع گردید و درباره آن اتخاذ تصمیم نمود.

فلسفه و مبانی نظری

ماده ۳۲۳ قانون تجارت، در راستای اجرای اصل «اقامه دعوا در دادگاه محل اقامت خوانده»، وضع گردیده‌است. اصل مزبور، در ماده ۱۱ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹، در رابطه با کلیه دعاوی معطوف به امور مدنی، حسبی و تجاری، پذیرفته شده‌است.

نکات توضیحی ماده 323 قانون تجارت

مقصود قانون‌گذار از مدیون، همان صادرکننده سند است.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 323 قانون تجارت

1. مدعی باید در دادگاه محل اقامت مدیون اثبات کند که سند در اختیار او بوده و اکنون گم شده است.
2. در صورتی که مدعی تنها اوراق کوپن یا ضمیمه مرتبط با سند را گم کرده باشد، ارائه خود سند کافی می‌باشد.
3. اهمیت محل اقامت مدیون برای رسیدگی به ادعا.
4. تفاوت بین گم شدن کل سند و گم شدن ضمیمه یا کوپن سند.
5. نیاز به اثبات مالکیت و تصرف قبلی سند توسط مدعی.

رویه‌های قضایی

• رای دادگاه درباره مطالبه وجه چک مفقودی یا سرقت شده (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۶۹۶۰۱۰۲۴)
• رای دادگاه درباره ابطال اسناد در وجه حامل دارای اوراق کوپن (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۳۲۰۱۶۷۲)
• رای دادگاه درباره مطالبه وجه چک مفقود شده (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۵۰۱۱۶۳)
• نظریه شماره 3110/95/7 مورخ 1395/12/01 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره لزوم مراجعه به مراجع قضایی در صورت مفقودی چک بدون وقوع جرم
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره دادگاه صلاحیتدار در رسیدگی به دعاوی علیه شعب بانک‌ها