ماده ۴۹۱ قانون تجارت

ماده ۴۹۱ قانون تجارت: همین که حکم محکمه راجع به تصدیق قرارداد قطعی شد مدیر تصفیه صورت حساب کاملی با حضور عضو ناظر به تاجر ورشکسته می‌دهد که در صورت عدم اختلاف بسته می‌شود، مدیر تصفیه کلیه دفاتر و اسناد و نوشتجات و همچنین دارایی ورشکسته را به استثنای آنچه که باید به طلبکارانی که قرارداد ارفاقی را امضاء نکرده‌اند داده شود به مشارالیه رد کرده رسید می‌گیرد و پس از آنکه قرار تادیه سهم طلبکاران مذکور را داد مأموریت مدیر تصفیه ختم می‌شود. از تمام این مراتب عضو ناظر صورت‌مجلسی تهیه می‌نماید و ماموریتش خاتمه می‌یابد. در صورت تولید اختلاف محکمه رسیدگی کرده حکم مقتضی خواهد داد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

• حکم: در لغت به معنای امر کردن، حکومت و فرمان دادن می‌باشد و در حقوق، رأی و تصمیمی است که قاضی (دادگاه) دربارهٔ دعوایی که به او برده‌اند، برای فیصله دادن اختلاف صادر می‌کند. در تعریفی دیگر، چنین آمده است که چنانچه رأی دادگاه راجع به ماهیت دعوا بوده و قاطع باشد حکم نامیده می‌شود.
• محکمه: مرجعی است که به تجویز قانون برای رسیدگی به شکایات، دعاوی و امور حسبی تشکیل می‌شود.
• تصدیق: تصدیق یعنی قبول، باور، تأیید، پروانه و گواهی. همچنین، در لغت به مفهوم راست و درست داشتن و به درستی امری گواهی دادن می‌باشد که متضاد تکذیب است.
• قرارداد ارفاقی: قرارداد ارفاقی، تصفیه امور ورشکستگی را متوقف کرده و به ورشکسته اجازه می‌دهد که مجدداً به فعالیت تجارتی بپردازد. علت نام گذاری اینگونه قراردادها به قرارداد ارفاقی از این جهت است که طلبکاران برای ارفاق به ورشکسته و رهایی وی از وضعی که ورشکستگی برایش ایجاد کرده، چنین قراردادی منعقد می‌کنند. به موجب این قرارداد، همه یا اکثریت طلبکاران تاجر ورشکسته، موافقت می‌کنند که طلب خود را بعدا دریافت کنند و ورشکسته نیز متعهد می‌شود که آن را طبق قرار و ترتیبی که در قرارداد ارفاقی معین شده است به آن‌ها پرداخت کند.
• مدیر تصفیه: مدیر تصفیه شخصی است که به موجب حکم محکمه جهت تصفیه اموال ورشکسته تعیین می‌شود. این شخص صرفاً بعد از تعیین شدن حق دارد تصرفات قانونی لازمه را در اموال ورشکسته به عمل آورد.
• عضو ناظر: فردی است ناظر که دادگاه او را بعد از صدور حکم ورشکستگی تعیین می‌کند.
• تاجر: کسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجارتی قرار بدهد.
• ورشکسته: تاجر ورشکسته به کسی اطلاق می‌گردد که به حکم دادگاه قادر به تأدیه دیون خود نبوده و لذا ورشکسته اعلام شده است.
• دفاتر تجارتی: دفاتری هستند که هر تاجری اصولاً موظف به داشتن آن‌هاست و حسب مورد باید معاملات خود را الزاماً یا اختیاراً در آن دفاتر درج کند. به موجب ماده ۶ قانون تجارت هر تاجری به جز کسبه‌ی جزء موظف به داشتن دفاتر تجاری ذیل هستند: ۱.دفتر روزنامه ۲.دفتر کل ۳.دفتر دارایی ۴.دفتر کپیه.
• سند: نوشته‌ای است که به‌طور کتبی، به منظور احقاق و اثبات عمل یا واقعه حقوقی تنظیم می‌گردد. همچنین گفته شده‌ است که سند نوشته‌ای است که مثبت حق است و دارای ارزش قضایی می‌باشد و دلیل اثبات یا نفی امری تلقی گردد.
• دارایی: روابط حقوقی شخص را که قابل تقویم به پول باشد دارایی او گوییم.
• طلبکار:یا دائن شخصی است که دین، متعلق به او است.
• رسید: نوشته‌ای عادی یا رسمی است که مؤید دریافت نامه، سند، یا کالا باشد. بنا بر تعریفی دیگر، متن مکتوبی که به امضای شخص دریافت کنندهٔ وجه باشد، «رسید» نام دارد. رسید یک نوشته‌است و نوشته نیز سندی است که در مقام دعوا و دفاع قابل استناد باشد.
• تادیه: یعنی انجام دادن، به جا آوردن و ادای دین. تأدیه در لغت، به معنای پرداخت کردن، ادا کردن و رسانیدن به کار رفته است و در اصطلاح به پرداخت حق غیری که بر ذمه متعهد است؛ گفته می‌شود.
• صورت مجلس: برگ صورت مجلس به صورت چاپی از سوی قوه قضائیه تهیه می‌شود. این برگ ۱۷ خط دارد که خطوط آن فاصله متناسبی با یکدیگر دارند. از صورتمجلس برای تنظیم و درج متون و توضیحات لازم، اظهارات اصحاب دعوی و دستورات قضائی استفاده می‌شود. صورتمجلس از پرمصرف‌ترین اوراق قضائی به حساب می‌آید.

نکات تفسیری دکترین ماده 491 قانون تجارت

اگرچه به محض صدور حکم ورشکستگی تاجر از مداخله در امور مالی خود ممنوع می‌شود، اما از مهم‌ترین اثر انعقاد قرارداد ارفاقی پایان یافتن ممنوعیت مداخله تاجر ورشکسته در اموال خویش است. با انعقاد قرارداد ارفاقی و قطعیت حکم دادگاه در خصوص این قرارداد، مدیر تصفیه تمام دفاتر و اسناد و دارایی تاجر را (به جز آنچه که باید به طلبکارانی داده شود که قرارداد ارفاقی را امضاء نکرده‌اند) به او داده و رسید دریافت می‌کند. اداره تصفیه مکلف است صورت کاملی را با حضور تاجر ورشکسته تنظیم کند. در فرض عدم وجود اختلاف میان تاجر ورشکسته و مدیر تصفیه، این صورت حساب را باید قطعی دانست و در صورت بروز اختلاف نیز لازم است محکمه در این خصوص رسیدگی نموده و حکم مقتضی صادر نماید. شایان ذکر است که تاریخ آغاز اجرای قرارداد ارفاقی، تاریخ استرداد اموال تاجر ورشکسته به او است.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 491 قانون تجارت

1. پس از قطعی شدن حکم تصدیق قرارداد، مدیر تصفیه موظف به تهیه صورت حساب کامل با حضور عضو ناظر است.
2. اگر اختلافی در صورت حساب وجود نداشته باشد، صورت حساب نهایی بسته می‌شود.
3. دفاتر، اسناد و دارایی ورشکسته به وی بازگردانده می‌شود، جز مواردی که باید به طلبکارانی که قرارداد ارفاقی را امضاء نکرده‌اند اختصاص یابد.
4. مدیر تصفیه باید رسید مربوط به بازگرداندن دارایی را از ورشکسته دریافت کند.
5. مأموریت مدیر تصفیه پس از تعیین سهم طلبکارانی که قرارداد را امضاء نکرده‌اند، به پایان می‌رسد.
6. عضو ناظر باید صورت‌مجلسی از تمام این مراتب تهیه کند.
7. مأموریت عضو ناظر پس از تهیه صورت‌مجلس خاتمه می‌یابد.
8. در صورت بروز اختلاف، محکمه به موضوع رسیدگی کرده و حکم مقتضی را صادر می‌کند.