ماده ۲۲۷ قانون تجارت

ماده ۲۲۷ قانون تجارت: برات ممکن است به دستور و حساب شخص دیگری صادر شود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

• برات: نوشته‌ای است که به موجب آن شخصی به شخص دیگر امر می‌دهد تا مبلغی در وجه یا به حواله کرد شخص ثالثی در موعد معینی پرداخت نماید.

مطالعات تطبیقی

در کنوانسیون آنسیترال راجع به برات و سفته بین‌المللی، تصریح به سمت نمایندگی، بدون قید نام اصیل، منجر به سلب مسئولیت از نماینده نمی‌گردد اما در کنوانسیون راجع به قانون متحدالشکل مربوط به بروات و سفته ژنو، تصریح به نمایندگی با قید اختیارات لازم، جهت سلب مسئولیت از نماینده کافی بوده و دیگر نیازی به ذکر نام اصیل یا منوبٌ عنه نیست.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در فرض موردنظر ماده ۲۲۷ قانون تجارت، صادرکننده برات، عنوان براتکش را داشته و همه‌ی مسئولیت‌های مربوط به صادرکننده برات، متوجه او خواهد بود و آمر که صدور برات، به دستور و حساب او صورت پذیرفته؛ به دلیل این که سند مزبور، ممضی یا ممهور به امضا و مهر او نیست؛ فاقد هرگونه مسئولیت خواهد بود. صدور برات به نمایندگی، بیشتر در مواقعی کاربرد دارد که مدیر یک شخص حقوقی، به نام و حساب آن شرکت یا مؤسسه، اقدام به تنظیم برات می‌نماید. البته وی باید سمت خود، یا نام شخص حقوقی را، که به نام و حساب او، برات صادر نموده؛ ذکر نماید. درغیراینصورت خود او، مسئول وصول وجه مندرج در برات خواهد بود. اگر مدیر شرکت، مبادرت به تأدیه مبلغ مندرج در برات نماید؛ دراینصورت می‌تواند بر اساس قرارداد وکالت، به شخص حقوقی رجوع نموده و مبلغ مزبور را مطالبه نماید. نکته‌ی دیگر آن که لازم نیست که سمت صادرکننده، در برات قید گردد. اگر سمت صادرکننده، برای دارنده محرز باشد؛ دیگر وی نمی‌تواند به بهانه اینکه در برات، تصریح به نمایندگی وی نگردیده؛ وکیل را اصیل محسوب نماید.

ممکن است برات، به نام صادرکننده و به حساب شخص دیگری صادر گردد؛ که چنین عملی، از مصادیق حق العمل کاری به‌شمار می‌آید. به موجب ماده ۲۲۷ قانون تجارت، فاقد اشکال به نظر می‌رسد. بدین ترتیب، دارنده برات می‌تواند به صادرکننده یا همان وکیل، مراجعه نماید. صادرکننده نیز نمی‌تواند در مقابل دارنده، به رابطه‌ی نمایندگی خود با موکلش استناد نماید. حتی اگر آنچه را که به خاطر آن، اقدام به صدور برات نموده؛ دریافت نکرده باشد. لازم است ذکر شود که دارنده برات، حق رجوع به آمر را ندارد؛ زیرا بین آنان رابطه قراردادی وجود ندارد. در واقع، روابط میان آمر و صادرکننده، تابع مقررات عام وکالت است. به جز آنچه که به موجب مقررات راجع به حق العمل کاری، استثنا گردیده باشد. بنابراین صادر کننده‌ی برات، پس از پرداخت وجه آن، درصورتی می‌تواند به آمر رجوع نماید؛ که مقررات راجع به وکالت را رعایت نموده باشد. درضمن رابطه بین براتگیر و آمر نیز، تابع مقررات راجع به وکالت بوده؛ براتگیری که وجه برات را، بدون محل پرداخت کرده باشد؛ می‌تواند به آمر رجوع کند.

نکات توضیحی

اگر صادر کننده‌ی برات، تصریح به وکیل بودن خود نموده باشد؛ لیکن از حدود اختیارات خود خارج گردیده؛ یا رابطه نمایندگی میان او و موکل مورد ادعایش، منتفی بوده باشد؛ یا اینکه در فرض وجود چنین رابطه‌ای، نتواند آن را اثبات نماید؛ دراینصورت تکلیفی هم نسبت به وصول وجه برات ندارد. چون تعهدی بر ذمه او مستقر نشده بوده‌است. البته چنین وضعیتی، سند تجارتی را از اعتبار نینداخته و سایر امضاهای سند معتبر است.

مقالات مرتبط

• ظهرنویسی به نمایندگی در اسناد تجاری
• اثر حجر بر مسئولیت امضا کنندگان اسناد تجاری با مطالعه تطبیقی در کنوانسیون‌های ژنو