ماده ۲۴۹ قانون تجارت: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴: خط ۴:


همین [[حق]] را هر یک از ظهرنویسها نسبت به برات دهنده و ظهرنویس‌های ماقبل خود دارد.
همین [[حق]] را هر یک از ظهرنویسها نسبت به برات دهنده و ظهرنویس‌های ماقبل خود دارد.
[[اقامه دعوی]] بر علیه یک یا چند نفر از مسئولین موجب [[اسقاط حق]] رجوع به سایر [[مسئولیت]] [[برات]] نیست. اقامه کننده دعوی ملزم نیست ترتیب ظهرنویسی را از حیث تاریخ رعایت کند.
[[اقامه دعوی]] بر علیه یک یا چند نفر از مسئولین موجب [[اسقاط حق]] رجوع به سایر [[مسئولیت]] [[برات]] نیست. اقامه کننده دعوی ملزم نیست ترتیب ظهرنویسی را از حیث تاریخ رعایت کند.
[[ضامن|ضامنی]] که [[ضمان|ضمانت]] برات دهنده یا [[محال‌علیه|محال علیه]] یا ظهرنویسی را کرده فقط با کسی مسئولیت تضامنی دارد که از او ضمانت نموده‌است.  
[[ضامن|ضامنی]] که [[ضمان|ضمانت]] برات دهنده یا [[محال‌علیه|محال علیه]] یا ظهرنویسی را کرده فقط با کسی مسئولیت تضامنی دارد که از او ضمانت نموده‌است.  
* {{زیتونی|[[ماده ۲۴۸ قانون تجارت|مشاهده ماده قبلی]]}}
* {{زیتونی|[[ماده ۲۴۸ قانون تجارت|مشاهده ماده قبلی]]}}
خط ۱۲: خط ۱۰:


== مواد مرتبط ==
== مواد مرتبط ==
* [[ماده ۲۴۸ قانون تجارت]]
* [[ماده ۲۵۰ قانون تجارت]]
* [[ماده ۲۳ قانون صدور چک]]
* [[ماده ۲۳ قانون صدور چک]]
* [[ماده ۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی]]
* [[ماده ۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی]]
خط ۲۰: خط ۲۰:
* [[ظهرنویسی]]: اگر دارنده [[سند]] [[دین]]، بخصوص [[سند تجاری]]، در پشت سند، خطاب به [[مدیون]] خویش، [[اذن]] یا فرمان به [[تأدیه]] [[وجه]] آن سند را، به شخص دیگری صادر نماید؛ چنین عملی را ظهرنویسی نامند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=چک در حقوق کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4987844|صفحه=|نام۱=صابر|نام خانوادگی۱=درفشه|چاپ=1}}</ref>
* [[ظهرنویسی]]: اگر دارنده [[سند]] [[دین]]، بخصوص [[سند تجاری]]، در پشت سند، خطاب به [[مدیون]] خویش، [[اذن]] یا فرمان به [[تأدیه]] [[وجه]] آن سند را، به شخص دیگری صادر نماید؛ چنین عملی را ظهرنویسی نامند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=چک در حقوق کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4987844|صفحه=|نام۱=صابر|نام خانوادگی۱=درفشه|چاپ=1}}</ref>


== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
== نکات تفسیری دکترین ==
به دلالت '''ماده ۲۴۹ قانون تجارت'''، قلمرو [[مسئولیت تضامنی]] [[ظهرنویس]]، نسبت به [[ضامن]] گسترده‌تر است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق تجارت (جلد سوم) اسناد نجارتی (کلیات برات، سفته، چک، اسناد الکترونیکی، قبض انبار عمومی، نمونه‌های کاربردی)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2421600|صفحه=|نام۱=محمود|نام خانوادگی۱=عرفانی|چاپ=2}}</ref> ماده مورد بحث، نسبت به [[سفته]] نیز مُجرا است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق تجارت (جلد سوم) اسناد نجارتی (کلیات برات، سفته، چک، اسناد الکترونیکی، قبض انبار عمومی، نمونه‌های کاربردی)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2421964|صفحه=|نام۱=محمود|نام خانوادگی۱=عرفانی|چاپ=2}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق تجارت (مشتمل بر کلیه مباحث)|ترجمه=|جلد=|سال=1385|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2478096|صفحه=|نام۱=حسن|نام خانوادگی۱=حسنی|چاپ=5}}</ref> همچنین مقررات این ماده، [[چک]] را هم دربرمی‌گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق تجارت (جلد سوم) اسناد نجارتی (کلیات برات، سفته، چک، اسناد الکترونیکی، قبض انبار عمومی، نمونه‌های کاربردی)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2422536|صفحه=|نام۱=محمود|نام خانوادگی۱=عرفانی|چاپ=2}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق تجارت (مشتمل بر کلیه مباحث)|ترجمه=|جلد=|سال=1385|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2479752|صفحه=|نام۱=حسن|نام خانوادگی۱=حسنی|چاپ=5}}</ref> در ضمن دارندهٔ برات، در میان همهٔ مسئولین و ظهرنویسان، حق مطالبه [[خسارت دادرسی|خسارات دادرسی]] را، فقط از اشخاصی دارد که در [[دعوا]] محکوم گردیده‌اند و نوع و میزان مسئولیت هر یک از آنان، که در محکومیتشان نسبت به تأدیه وجه برات مؤثر است؛ در پرداخت خسارات دادرسی نیز، از همان تأثیر برخوردار می‌باشد. اگر قاضی همهٔ آن‌ها را به نحو اجتماع و به صورت تضامنی محکوم نموده باشد؛ دارنده برات می‌تواند جهت مطالبه کل خسارات دادرسی، به هر یک از آنان مراجعه نماید. چراکه با فقدان نص قانونی صریح در این زمینه، چاره ای جز اتخاذ شیوه مزبور باقی نمی‌ماند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=-|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2506932|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=متین دفتری|چاپ=-}}</ref>
به دلالت '''ماده ۲۴۹ قانون تجارت'''، قلمرو [[مسئولیت تضامنی]] [[ظهرنویس]]، نسبت به [[ضامن]] گسترده‌تر است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق تجارت (جلد سوم) اسناد نجارتی (کلیات برات، سفته، چک، اسناد الکترونیکی، قبض انبار عمومی، نمونه‌های کاربردی)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2421600|صفحه=|نام۱=محمود|نام خانوادگی۱=عرفانی|چاپ=2}}</ref> ماده مورد بحث، نسبت به [[سفته]] نیز مُجرا است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق تجارت (جلد سوم) اسناد نجارتی (کلیات برات، سفته، چک، اسناد الکترونیکی، قبض انبار عمومی، نمونه‌های کاربردی)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2421964|صفحه=|نام۱=محمود|نام خانوادگی۱=عرفانی|چاپ=2}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق تجارت (مشتمل بر کلیه مباحث)|ترجمه=|جلد=|سال=1385|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2478096|صفحه=|نام۱=حسن|نام خانوادگی۱=حسنی|چاپ=5}}</ref> همچنین مقررات این ماده، [[چک]] را هم دربرمی‌گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق تجارت (جلد سوم) اسناد نجارتی (کلیات برات، سفته، چک، اسناد الکترونیکی، قبض انبار عمومی، نمونه‌های کاربردی)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2422536|صفحه=|نام۱=محمود|نام خانوادگی۱=عرفانی|چاپ=2}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق تجارت (مشتمل بر کلیه مباحث)|ترجمه=|جلد=|سال=1385|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2479752|صفحه=|نام۱=حسن|نام خانوادگی۱=حسنی|چاپ=5}}</ref> در ضمن دارندهٔ برات، در میان همهٔ مسئولین و ظهرنویسان، حق مطالبه [[خسارت دادرسی|خسارات دادرسی]] را، فقط از اشخاصی دارد که در [[دعوا]] محکوم گردیده‌اند و نوع و میزان مسئولیت هر یک از آنان، که در محکومیتشان نسبت به تأدیه وجه برات مؤثر است؛ در پرداخت خسارات دادرسی نیز، از همان تأثیر برخوردار می‌باشد. اگر قاضی همهٔ آن‌ها را به نحو اجتماع و به صورت تضامنی محکوم نموده باشد؛ دارنده برات می‌تواند جهت مطالبه کل خسارات دادرسی، به هر یک از آنان مراجعه نماید. چراکه با فقدان نص قانونی صریح در این زمینه، چاره ای جز اتخاذ شیوه مزبور باقی نمی‌ماند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=-|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2506932|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=متین دفتری|چاپ=-}}</ref>


خط ۲۶: خط ۲۶:
دارنده برات، زمانی می‌تواند از حقوق و مزیت‌های این ماده، بهره‌مند گردد که [[واخواست]] برات، در موعد مقرر قانونی صورت پذیرفته باشد. (موضوع بند ۱۱ [[ماده ۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی]] مصوب ۱۳۷۹)<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ایراد به عنوان دفاع خوانده در دادرسی مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2497908|صفحه=|نام۱=سیدحمیدرضا|نام خانوادگی۱=طباطبایی|چاپ=1}}</ref>
دارنده برات، زمانی می‌تواند از حقوق و مزیت‌های این ماده، بهره‌مند گردد که [[واخواست]] برات، در موعد مقرر قانونی صورت پذیرفته باشد. (موضوع بند ۱۱ [[ماده ۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی]] مصوب ۱۳۷۹)<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ایراد به عنوان دفاع خوانده در دادرسی مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2497908|صفحه=|نام۱=سیدحمیدرضا|نام خانوادگی۱=طباطبایی|چاپ=1}}</ref>


== رویه‌های قضایی ==
 
== نکات توصیفی هوش مصنوعی ==
{{هوش مصنوعی (ماده)}}
# برات دهنده، پذیرفته‌کننده برات و ظهرنویس‌ها در مقابل دارنده برات مسئولیت تضامنی دارند.
# دارنده برات می‌تواند به هر یک یا تمام مسئولان برات به صورت منفرد یا مجتمع مراجعه کند.
# هر یک از ظهرنویس‌ها نیز می‌توانند به برات دهنده و ظهرنویس‌های قبل از خود مراجعه کنند.
# اقامه دعوی علیه یک یا چند نفر از مسئولین، حق رجوع به سایر مسئولین را از بین نمی‌برد.
# دارنده برات موظف به رعایت ترتیب تاریخی ظهرنویسی در اقامه دعوی نیست.
# ضامن تنها با کسی مسئولیت تضامنی دارد که از او ضمانت کرده است (برات‌دهنده، محال‌علیه یا ظهرنویس).
 
== رویه های قضایی ==
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تاثیر ورشکستگی مضمون عنه بر مسئولیت ضامن]]
* [[رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اثر انتقال چک بر مسئولیت ظهرنویس]]
* [[رای دادگاه درباره میزان حق الزحمه نماینده حقوقی (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۰۱۰۱۵۸۵)]]
* [[رای دادگاه درباره مسئولیت ضامن چک در فرض عدم رعایت مهلت طرح دعوی (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۲۰۰۸۷۴)]]
* [[رای دادگاه درباره مسئولیت ضامن پس از انقضای مواعد قانون تجارت (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۸۰۱۰۱)]]
* [[رای دادگاه درباره مسئولیت صادرکنندگان متعدد چک (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۴۴۰۰۸۸۹)]]
* [[رای دادگاه درباره زمان انکار یا تردید (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۸۰۰۴۵۹)]]
* [[رای دادگاه درباره انتقال چک بعد از صدور گواهی عدم پرداخت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۰۰۱۰۰۰۷۷۶)]]
* [[نظریه شماره 7/97/2855 مورخ 1397/11/10 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/96/2723 مورخ 1396/11/07 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/92/1843 مورخ 1392/09/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/1401/999 مورخ 1402/06/05 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره امکان مطالبه وجه سفته بدون واخواست از صادرکننده و ضامن]]
* [[نظریه شماره 7/1400/1059 مورخ 1401/01/21 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره مبدأ محاسبه خسارت تأخیر تادیه و حدود ضمانت در اسناد تجاری]]
 
به موجب [[دادنامه]] شماره ۳۰۸ مورخ ۱۳۶۷/۰۴/۰۸ شعبه ۲۱ [[دیوان عالی کشور]]، مادامیکه اعتراض عدم تأدیه به عمل نیامده باشد؛ مراجعه به ظهرنویسان امکانپذیر نخواهد بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق تجارت کاربردی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=نگاه بینه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2183308|صفحه=|نام۱=بهرام|نام خانوادگی۱=بهرامی|چاپ=3}}</ref>
به موجب [[دادنامه]] شماره ۳۰۸ مورخ ۱۳۶۷/۰۴/۰۸ شعبه ۲۱ [[دیوان عالی کشور]]، مادامیکه اعتراض عدم تأدیه به عمل نیامده باشد؛ مراجعه به ظهرنویسان امکانپذیر نخواهد بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق تجارت کاربردی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=نگاه بینه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2183308|صفحه=|نام۱=بهرام|نام خانوادگی۱=بهرامی|چاپ=3}}</ref>
*[[رای وحدت رویه شماره ردیف 12 مورخ 1341/07/11 هیات عمومی دیوان عالی کشور (عدم اسقاط حق اقامه دعوی دارنده برات و ظهرنویسها درصورت عدم ارسال اظهارنامه)]]
*[[رای وحدت رویه شماره ردیف 12 مورخ 1341/07/11 هیات عمومی دیوان عالی کشور (عدم اسقاط حق اقامه دعوی دارنده برات و ظهرنویسها درصورت عدم ارسال اظهارنامه)]]
خط ۴۲: خط ۶۶:
*[[رای دادگاه درباره اثر خط خوردن عبارت به حواله کرد در متن چک (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۸۰۱۳۶۷)]]
*[[رای دادگاه درباره اثر خط خوردن عبارت به حواله کرد در متن چک (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۸۰۱۳۶۷)]]
*[[رای دادگاه درباره اثر خط خوردن عبارت حواله کرد بر قابلیت انتقال چک و وضعیت انتقال چک بعد از برگشت خوردن]]
*[[رای دادگاه درباره اثر خط خوردن عبارت حواله کرد بر قابلیت انتقال چک و وضعیت انتقال چک بعد از برگشت خوردن]]
==مقالات مرتبط==
== مقالات مرتبط ==
*[[اعمال اصل مسئولیت تضامنی در نظام مسئولیت بین المللی]]
*[[اعمال اصل مسئولیت تضامنی در نظام مسئولیت بین المللی]]
*[[اصل عدم‌توجه به ایرادات و استثنای ید بلافصل بر آن]]
*[[اصل عدم‌توجه به ایرادات و استثنای ید بلافصل بر آن]]
خط ۵۵: خط ۷۹:
== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}{{مواد قانون تجارت}}
{{پانویس|۲}}{{مواد قانون تجارت}}
[[رده:اسناد تجاری]]
[[رده:اسناد تجاری]]
[[رده:برات]]
[[رده:برات]]

نسخهٔ ‏۱۳ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۴۲

ماده ۲۴۹ قانون تجارت: برات دهنده، کسی که برات را قبول کرده و ظهرنویس‌ها در مقابل دارنده برات مسئولیت تضامنی دارند.

دارنده برات در صورت عدم تأدیه و اعتراض می‌تواند به هر کدام از آنها که بخواهد منفرداً یا به چند نفر یا به تمام آنها مجتمعاً رجوع نماید.

همین حق را هر یک از ظهرنویسها نسبت به برات دهنده و ظهرنویس‌های ماقبل خود دارد. اقامه دعوی بر علیه یک یا چند نفر از مسئولین موجب اسقاط حق رجوع به سایر مسئولیت برات نیست. اقامه کننده دعوی ملزم نیست ترتیب ظهرنویسی را از حیث تاریخ رعایت کند. ضامنی که ضمانت برات دهنده یا محال علیه یا ظهرنویسی را کرده فقط با کسی مسئولیت تضامنی دارد که از او ضمانت نموده‌است.

مواد مرتبط

توضیح واژگان

نکات تفسیری دکترین

به دلالت ماده ۲۴۹ قانون تجارت، قلمرو مسئولیت تضامنی ظهرنویس، نسبت به ضامن گسترده‌تر است.[۲] ماده مورد بحث، نسبت به سفته نیز مُجرا است.[۳][۴] همچنین مقررات این ماده، چک را هم دربرمی‌گیرد.[۵][۶] در ضمن دارندهٔ برات، در میان همهٔ مسئولین و ظهرنویسان، حق مطالبه خسارات دادرسی را، فقط از اشخاصی دارد که در دعوا محکوم گردیده‌اند و نوع و میزان مسئولیت هر یک از آنان، که در محکومیتشان نسبت به تأدیه وجه برات مؤثر است؛ در پرداخت خسارات دادرسی نیز، از همان تأثیر برخوردار می‌باشد. اگر قاضی همهٔ آن‌ها را به نحو اجتماع و به صورت تضامنی محکوم نموده باشد؛ دارنده برات می‌تواند جهت مطالبه کل خسارات دادرسی، به هر یک از آنان مراجعه نماید. چراکه با فقدان نص قانونی صریح در این زمینه، چاره ای جز اتخاذ شیوه مزبور باقی نمی‌ماند.[۷]

نکات توضیحی

دارنده برات، زمانی می‌تواند از حقوق و مزیت‌های این ماده، بهره‌مند گردد که واخواست برات، در موعد مقرر قانونی صورت پذیرفته باشد. (موضوع بند ۱۱ ماده ۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹)[۸]


نکات توصیفی هوش مصنوعی

  1. برات دهنده، پذیرفته‌کننده برات و ظهرنویس‌ها در مقابل دارنده برات مسئولیت تضامنی دارند.
  2. دارنده برات می‌تواند به هر یک یا تمام مسئولان برات به صورت منفرد یا مجتمع مراجعه کند.
  3. هر یک از ظهرنویس‌ها نیز می‌توانند به برات دهنده و ظهرنویس‌های قبل از خود مراجعه کنند.
  4. اقامه دعوی علیه یک یا چند نفر از مسئولین، حق رجوع به سایر مسئولین را از بین نمی‌برد.
  5. دارنده برات موظف به رعایت ترتیب تاریخی ظهرنویسی در اقامه دعوی نیست.
  6. ضامن تنها با کسی مسئولیت تضامنی دارد که از او ضمانت کرده است (برات‌دهنده، محال‌علیه یا ظهرنویس).

رویه های قضایی

به موجب دادنامه شماره ۳۰۸ مورخ ۱۳۶۷/۰۴/۰۸ شعبه ۲۱ دیوان عالی کشور، مادامیکه اعتراض عدم تأدیه به عمل نیامده باشد؛ مراجعه به ظهرنویسان امکانپذیر نخواهد بود.[۹]

مقالات مرتبط

منابع

  1. صابر درفشه. چک در حقوق کنونی. چاپ 1. جنگل، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4987844
  2. محمود عرفانی. حقوق تجارت (جلد سوم) اسناد نجارتی (کلیات برات، سفته، چک، اسناد الکترونیکی، قبض انبار عمومی، نمونه‌های کاربردی). چاپ 2. جنگل، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2421600
  3. محمود عرفانی. حقوق تجارت (جلد سوم) اسناد نجارتی (کلیات برات، سفته، چک، اسناد الکترونیکی، قبض انبار عمومی، نمونه‌های کاربردی). چاپ 2. جنگل، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2421964
  4. حسن حسنی. حقوق تجارت (مشتمل بر کلیه مباحث). چاپ 5. میزان، 1385.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2478096
  5. محمود عرفانی. حقوق تجارت (جلد سوم) اسناد نجارتی (کلیات برات، سفته، چک، اسناد الکترونیکی، قبض انبار عمومی، نمونه‌های کاربردی). چاپ 2. جنگل، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2422536
  6. حسن حسنی. حقوق تجارت (مشتمل بر کلیه مباحث). چاپ 5. میزان، 1385.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2479752
  7. احمد متین دفتری. آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد دوم). چاپ -. مجمع علمی و فرهنگی مجد، -.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2506932
  8. سیدحمیدرضا طباطبایی. ایراد به عنوان دفاع خوانده در دادرسی مدنی. چاپ 1. جنگل، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2497908
  9. بهرام بهرامی. حقوق تجارت کاربردی. چاپ 3. نگاه بینه، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2183308