ماده ۸۸۱ قانون مدنی

ماده 881 اصلاحی 8/10/1361 و 14/8/1370

در صورتی که قتل عمدی مورث به حکم قانون یا برای دفاع باشد مفاد فوق مجری نخواهد بود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

پیشینه

برخی از حقوقدانان مصری، از نهادی به نام (دفاع شرعی،) یادنموده اند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

باتوجه به اینکه مطلق، منصرف به فرد بارز و اجمل است؛ و اینکه به دلالت عرف، فرد بارز دفاع، دفاع از جان و ناموس است؛ و نیز با لحاظ نمودن اصل مانع بودن قتل از ارث، می توان دفاع از مال و عرض را، همچنان از موانع ارث محسوب نمود.

اگر پدری به قصد تأدیب، فرزند خود را بزند؛ و فرزند، ناگهان بر اثر ضربه ای که نوعاً کشنده نیست؛ بمیرد؛ دراینصورت، پدر از فرزندش ارث می برد.

قتلی که در مقام قصاص، و با مجوز قانونی واقع شود؛ مانع ارث نیست.

چنانچه قاتل، به تصور اینکه مقتول مستحق مرگ است؛ او را کشته؛ و سپس متوجه اشتباه خود گردد؛ چنین قتلی مانع ارث نیست.

قتلی که به حق باشد؛ نه از روی ظلم و عدوان، مانع ارث نیست.

سوابق فقهی

دفاع از عرض، به صورت قتل مرد یا زن زناکار در حال زنا، مجاز است. بنابراین چنانچه مردی همسر خود را، در حال زنا با مرد دیگری، مشاهده کند؛ و او را بکشد؛ شوهر از ارث زن، محروم نمی گردد.

قتل براثر دفاع مشروع، مانع ارث نیست.

هرچند جان و خون دیگران محترم است؛ اما در موقعیتی که انسان، درصدد مهار نمودن حمله دیگری است؛ احترام به خون طرف مقابل، امری حرجی بوده؛ و شخص با دفاع از خویش، می تواند نفی حرج نماید. لذا قتل در مقام دفاع مشروع، مانع ارث نیست.

مذاکرات تصویب

این ماده، استثنایی بر ماده پیشین است.

مصادیق و نمونه ها

قتل پدر توسط فرزند به دلیل ارتداد یا باغی بودن وی، و یا به دستور حاکم شرع و یا در مقام قصاص نفس، مانع از ارث نیست.

چنانچه قتل در مقام اعدام بوده؛ و به دستور مقام صالح قضایی صورت پذیرد؛ مانع ارث نیست.