ماده ۴۰۳ قانون مدنی

ماده ۴۰۳ قانون مدنی: اگر بایع به نحوی از انحاء مطالبه ثمن نماید و به قرائن معلوم گردد که مقصود، التزام به بیع بوده‌است خیار او ساقط خواهد شد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۴۰۲ قانون مدنی
• ماده ۴۰۴ قانون مدنی

توضیح واژگان

• «بایع»، کسی است که اراده خود مبنی بر تملیک و تسلیم مبیع به مشتری را ابراز می‌کند.

• «مطالبه»، همان درخواست اجرای تعهد از متعهد، از سوی متعهد له می‌باشد.
• «ثمن»، مالی است که مشتری در مقابل تملک مبیع به تملیک فروشنده درمی آورد.
• «قرینه»، ابزاری است که گوینده برای انتقال معنای مورد نظر خود به کار می‌گیرد.
• «بیع»، یعنی معامله مالی با مال دیگر.
• «خیار»، یعنی حق فسخ عقد و عدول از آن.

نکات تفسیری دکترین ماده ۴۰۳ قانون مدنی

با استناد به مفهوم مخالف ماده ۴۰۳ قانون مدنی، صرف مطالبه ثمن از مشتری را نمی‌توان دال بر اسقاط خیار تأخیر ثمن دانست و جهت زوال خیار مزبور، وجود شواهدی که نشان دهنده پایبندی فروشنده نسبت به مفاد عقد باشد؛ الزامی است.

به نظر برخی از حقوقدانان، مطالبه ثمن از خریدار، وجود اراده فروشنده مبنی بر اسقاط خیار تأخیر ثمن را به اثبات نمی‌رساند، مگر اینکه قصد سقوط خیار، توسط خود وی احراز گردد، بنابراین لازمه اسقاط خیار تأخیر ثمن، این است که معلوم گردد که فروشنده، دیگر اعتقادی به قابلیت فسخ خیار مزبور ندارد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۴۰۳ قانون مدنی

1. مطالبه ثمن از سوی بایع نشان‌دهنده قصد و اراده او به التزام به معامله است.
2. قرائن و شواهد موجود می‌توانند بیانگر نیت بایع نسبت به الزام به بیع باشند.
3. در صورتی که مطالبه ثمن بایع با هدف التزام به بیع باشد، خیار او ساقط می‌شود.
4. خیار به معنای حق فسخ قرارداد توسط یکی از طرفین است و ماده ۴۰۳ قانون مدنی به سقوط حق فسخ بایع در شرایطی خاص اشاره دارد.
5. اثبات نیت واقعی بایع بر اساس قرائن موجود در قرارداد یا خارج از آن تأمین می‌شود.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

• به دلالت استصحاب، مطالبه ثمن معامله، دلالت بر سقوط خیار تأخیر ثمن نمی‌نماید.

رویه‌های قضایی

• به موجب نظریه مشورتی شماره ۵۴۵۳/۷ مورخه ۱۳۷۵/۱۰/۲۵ اداره حقوقی قوه قضاییه، مطالبه ثمن از طریق تأمین خواسته، دلالت بر پایبندی فروشنده به مفاد قرارداد و در نتیجه سقوط خیار تأخیر ثمن دارد.

• رای دادگاه درباره اسقاط عملی خیار تأخیر ثمن (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۴۰۰۲۰۳۱)
• رای دادگاه درباره استناد به شهادت شهود به عنوان دلیل اعاده دادرسی (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۷۰۴۰۰۶۰۷)
• رای دادگاه درباره استناد به شروط قرارداد فضولی در برابر مالک (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۷۰۴۰۰۶۰۷)
• رای دادگاه درباره اعمال خیار تأخیر ثمن در صورت پرداخت ثمن با چک و اعمال خیار تأخیر ثمن در فرض اخذ گواهی عدم پرداخت چک ثمن