ماده ۹۰۳ قانون مدنی

ماده ۹۰۳ قانون مدنی: فرض دو وارث ثلث ترکه است:

1. مادر متوفی در صورتی که میت اولاد و اخوه نداشته باشد.
2. کلاله امی در صورتی که بیش از یکی باشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۹۰۲ قانون مدنی
• ماده ۹۰۴ قانون مدنی

توضیح واژگان

«کلاله امی» یعنی اقربایی که انسان، از جانب مادر، به آنها منتسب است.

مطالعات تطبیقی

در حقوق فرانسه، مادر، در صورت وجود فرزند برای متوفی، از وی ارث نمی‌برد.

نکات تفسیری دکترین ماده 903 قانون مدنی

هرگاه وراث متوفی، منحصر به دو یا چند خواهر ابوینی و چند خواهر امی باشد؛ دو ثلث ترکه به خواهران ابوینی، و مابقی به خواهران امی او رسیده؛ و چیزی اضافه نمی‌آید.

در صورتی که متوفی دارای یک خواهر امی و دو برادر امی و جد و جده امی باشد؛ فرض همه آنها با هم، ثلث ترکه است، همچنین در صورت تعدد کلاله امی، اناث مساوی با ذکور، ارث می‌برند.

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

آیه ۱۲ سوره نساء «وَلَکُمْ نِصْفُ مَا تَرَکَ أَزْوَاجُکُمْ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُنَّ وَلَدٌ فَإِنْ کَانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَکُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَکْنَ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُوصِینَ بِهَا أَوْ دَیْنٍ وَلَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَکْتُمْ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَکُمْ وَلَدٌ فَإِنْ کَانَ لَکُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَکْتُمْ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ تُوصُونَ بِهَا أَوْ دَیْنٍ وَإِنْ کَانَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلالَةً أَوِ امْرَأَةٌ وَلَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ فَإِنْ کَانُوا أَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ فَهُمْ شُرَکَاءُ فِی الثُّلُثِ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُوصَی بِهَا أَوْ دَیْنٍ غَیْرَ مُضَارٍّ وَصِیَّةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِیمٌ حَلِیمٌ»، سهم کلاله امی را در صورت تعدد، مشخص نموده‌است، و آیه ۱۱ همان سوره «یُوصِیکُمُ اللَّهُ فِی أَوْلادِکُمْ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ الأنْثَیَیْنِ فَإِنْ کُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَیْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَکَ وَإِنْ کَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ وَلأبَوَیْهِ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ مِمَّا تَرَکَ إِنْ کَانَ لَهُ وَلَدٌ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلَدٌ وَوَرِثَهُ أَبَوَاهُ فَلأمِّهِ الثُّلُثُ فَإِنْ کَانَ لَهُ إِخْوَةٌ فَلأمِّهِ السُّدُسُ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُوصِی بِهَا أَوْ دَیْنٍ آبَاؤُکُمْ وَأَبْنَاؤُکُمْ لا تَدْرُونَ أَیُّهُمْ أَقْرَبُ لَکُمْ نَفْعًا فَرِیضَةً مِنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلِیمًا حَکِیمًا»، تکلیف سهم مادر را، در صورت فقدان فرزند و نوه برای متوفی، تعیین نموده‌است.

سوابق فقهی

سهم مادر، در صورت فقدان فرزند و نوه برای متوفی، و در فرضی که میت، برادران متعدد نداشته باشد؛ ثلث ترکه است.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 903 قانون مدنی

1. در صورت فقدان اولاد و اخوه، مادر متوفی ثلث ترکه را به ارث می‌برد.
2. در صورتی که کلاله امی بیش از یک نفر باشد، سهم آن‌ها معادل ثلث ترکه است.
3. تعریف کلاله امی: خواهران و برادران مادری متوفی
4. شرط به ارث بردن ثلث توسط مادر، عدم وجود اولاد و اخوه است.
5. در صورت وجود یک نفر کلاله امی، به جای ثلث، سهمی دیگر تعلق می‌گیرد.
6. مفهوم اخوه: برادران و خواهران نسبی (پدری یا مادری) متوفی
7. ماده به تقسیم خاصی از ترکه در شرایط فقدان وراث درجه اول و برخی درجه دوم اشاره دارد.
8. تفاوت سهم الارث بین وضعیت‌های مختلف وراثت اشاره شده است.