ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی

ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی: طلاق مخصوص عقد دائم است و زن منقطعه با انقضای مدت یا بذل آن از طرف شوهر از زوجیت خارج می‌شود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

«بذل مدت» که در ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی، مورد اشاره قرار گرفته است، به معنای انصراف شوهر از بقیه مدت متعه می‌باشد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

انقضای مدت نکاح موقت، موجب انحلال آن می‌گردد، همچنین فسخ نکاح، در متعه نیز ممکن است.

غیبت شوهر، تأثیری در اعتبار متعه نداشته؛ و با بذل مدت یا موت او، می‌توان حکم به انحلال نکاح مزبور نمود.

چنانچه مدت متعه، طولانی بوده؛ و موجبات عسر و حرج زوجه فراهم گردد؛ به خصوص در مواردی که شرط نفقه شده باشد؛ و زوج از تأدیه آن، خودداری نماید؛ در این صورت زن می‌تواند الزام شوهر به بذل مدت را از دادگاه تقاضا نماید.

محدودیت‌ها، تشریفات و شرایط طلاق، در بذل مدت، جاری نیست؛ لذا بذل مدت بدون نیاز به اذن دادگاه، صحیح است، و نیازی نیست که به هنگام بذل مدت، زوجه در طهر غیرمواقعه باشد و ….

گفتنی است ولی زوج محجور، می‌تواند باقیمانده مدت متعه را بذل نماید.

نکات توضیحی

در متعه، حاکم می‌تواند در فرض غیبت زوج، یا عسر و حرج زوجه، از سوی شوهر بذل مدت نماید.

نسبت به عیوبی که در متعه راه می‌یابد؛ فسخ نکاح جاری است، در نکاح منقطع، به دلیل اینکه زوج، ملزم به مقاربت با همسر خود نیست؛ زوجه فقط در صورت جنون شوهر، یا تخلف وی از خیارات تدلیس و تخلف وصف، می‌تواند نکاح را فسخ نماید.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

بذل مدت مشروط، صحیح بوده؛ ولی شرط ضمن آن، فاقد اثر است.

رویه‌های قضایی

• کمیسیون نشست‌های قضایی، به مناسبت نشست قضات دادگستری قم، تنها راه خروج زوج از قید زوجیت در متعه را بذل مدت دانسته؛ و زوجه منقطعه، جز در موارد درخواست صدور حکم موت فرضی شوهر غایب خویش، نمی‌تواند جهت انحلال نکاح مزبور، اقدام دیگری نماید.
• کمیسیون نشست‌های قضایی، به مناسبت نشست قضات دادگستری بوشهر، انحلال متعه را فقط با انقضا یا بذل مدت، فوت حقیقی یا فرضی یکی از زوجین، و فسخ نکاح به دلیل جنون زوج یا زوجه، ممکن دانسته‌ است.

• به موجب نظریه مشورتی شماره ۴۸۹۲/۷ مورخه ۱۳۷۷/۷/۱۹ اداره حقوقی قوه قضاییه، جهت موافقت دادگاه برای اجرای صیغه طلاق، احراز زوجیت دائمی بین طرفین، الزامی است.

انتقادات

قانون مدنی، در رابطه با عسر و حرج زوجه در متعه، از جمله غیبت زوج، و نیز مواردی که شرط نفقه شده؛ و زوج از تأدیه آن خودداری می‌نماید؛ سکوت اختیار نموده‌ است؛ هر چند با مراجعه به فقه و نظرات حقوقدانان، می‌توان دریافت که زن، در چنین مواردی با مراجعه به دادگاه، می‌تواند خواستار الزام شوهر به بذل مدت گردد.

همچنین ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی، در مورد امکان انحلال متعه، به موجب اعمال خیار فسخ، توسط یکی از زوجین، سکوت نموده‌ است.