ماده ۳۳۲ قانون مدنی

ماده ۳۳۲ قانون مدنی: هرگاه یک نفر سبب تلف مالی را ایجاد کند و دیگری مباشر تلف شدن آن مال بشود، مباشر مسئول است نه مسبب مگر این که سبب، اقوی باشد به نحوی که عرفاً اتلاف مستند به او باشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۳۳۱ قانون مدنی
• ماده ۵۲۶ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)

توضیح واژگان

• «سبب»، چیزی است که در صورت فقدان مانع بر سر راه آن، باعث به وجود آمدن چیز دیگری می‌گردد.
• «تلف» در ماده ۳۳۲ قانون مدنی، عبارت است از نابودی مالی که قبلاً موجود بوده‌ است.

نکات تفسیری دکترین ماده ۳۳۲ قانون مدنی

در تزاحم و اجتماع سبب و مباشر، سه حالت ممکن است پیش آید:

- اقوی بودن سبب از مباشر

- اقوی بودن مباشر از سبب

- یکسان بودن تأثیر سبب و مباشر.

اگر یکسان بودن تأثیر سبب و مباشر، اثبات نگردد؛ غلبه با اقوی بودن مباشر است. سبب اتلاف را در صورتی می‌توان اقوی از مباشر دانست که عرف، چنین دلالتی نماید. همچنین چنانچه تأثیر سبب، تنها محدود به ایجاد انگیزه و تحریک مباشر باشد و نتوان فعلی را به وی منتسب بود؛ در این صورت مباشر، ضامن است.

گفتنی است که اگر کشاورزی، گاوهای خود را در جاده رها نماید و راننده ای که با سرعت بالا از آن مکان عبور می‌نموده؛ با گاوها تصادم کرده و موجب اتلاف آنها گردد؛ در این صورت بنا بر قاعده تقدم مسئولیت مباشر بر مسبب باید راننده را مسئول جبران زیان‌های وارد شده دانست، در حالی که عدالت مقتضی این است که اگر شخصی، به دلیل بی احتیاطی، در فراهم نمودن موجبات ورود خسارت به خویش، مؤثر باشد؛ بنا بر قاعده اقدام باید از مطالبه بخشی از خسارت چشم پوشی نماید.

نکات توضیحی ماده ۳۳۲ قانون مدنی

در تسبیب، امکان انتساب عمل زیانبار به ایجاد کننده سبب، مستلزم خطایابی احتمالی است.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۳۳۲ قانون مدنی

1. تعریف مفهوم "سبب" و "مباشر" در ایجاد خسارت مالی.
2. مسئولیت اصلی بر عهده مباشر است، مگر در شرایط خاص.
3. استثنائی وجود دارد که در آن مسبب هم می‌تواند مسئول شناخته شود.
4. قدرت و تأثیر سبب باید اقوی از مباشر باشد تا مسئولیت بر عهده مسبب واقع شود.
5. مرجع تشخیص اقوی بودن سبب، نظر عرف است.
6. شرط انتساب اتلاف به سبب، اقوی بودن آن از مباشر است.

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

• بنا بر اتفاق نظر فقها، تسبیب، قاعده ای است که دلالت بر ضمان مسبب دارد.

سوابق فقهی

• ورود زیان به غیر، یا بر اثر مباشرت است یا تسبیب.
• هر چند در تسبیب، احراز عمد و قصد اضرار لازم نیست؛ اما انتساب زیان به فعل مسبب باید محرز باشد.

رویه های قضایی

• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره خسارت ناشی از مستحق للغیر درآمدن مبیع
• رای دادگاه درباره آثار اشتباه سازمان زمین شهری در موات بودن زمین (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۱۲۰۰۸۵۶)

انتقادات

قانونگذار به مساوی بودن سبب و مباشر تصریح ننموده، در صورتی که چنین احتمالی بعید به نظر نمی‌رسد.

مصادیق و نمونه ها

• در مواردی که مباشر، فاقد اراده و قدرت تشخیص باشد؛ نظیر طفل صغیر، سبب ضامن است.

• اگر شخصی خودروی خود را به مجنونی بفروشد و در حالی که از جنون وی مطلع نبوده؛ مبیع را به وی تسلیم نماید و خریدار با دیگری تصادف نموده و خساراتی را به بار آورد؛ در این صورت بایع، سبب اقوی از مباشر است.

• اگر شخصی به دیگری، دستور به قتل دهد یا طریقه ربودن مال غیر را به او بیاموزد؛ در این صورت مباشر ضامن است.

• اگر شخصی، حکم ناصحیح حاکم شرع را اجرا نماید؛ در این صورت حاکم، به عنوان ایجادکننده سبب ضامن است، ولی اگر مبنای صدور حکم نادرست، شهادت دروغ شهود باشد؛ در چنین فرضی، شهود را باید به عنوان مسبب ضامن دانست.

مقالات مرتبط

• عوامل دخیل در اضرار و تبیین ملاک تمییز آنها
• مسئولیت در فرض اجتماع عاملین ورود زیان، با تأکید بر قانون مجازات اسلامی مصوب 1392
• تأمّلی در مفهوم و مبنای مسئولیت ضمیمه‌ای در حقوق ایران و فرانسه
• تحلیل مسئولیت مدنی سبب و مباشر در نظام حقوقی
• تمایزهای بنیادین «ضمان قهری» و «مسئولیت مدنی» از حیث مبنا، ارکان و احکام
• اجتماع اسباب از نظر فقه و حقوق ایران و مصر
• انتقال تعهد در ایران، انگلیس و اسناد بین المللی
• جبران خسارت ناشی از صدمات بدنی در حقوق ایران و انگلیس
• تأسیس نهاد مباشرت و تسبیب، ضرورت یا عدم ضرورت؟
• توزیع مسئولیت مدنی به میزان درجۀ تأثیر در تصادفات رانندگی با تکیه بر مواد ۵۲۶ و ۵۲۸ قانون مجازات اسلامی
• مسئولیت یا مصونیت دولت در قبال اَعمال زیان‌بار حاکمیتی (بازخوانی جدیدی از ماده ۱۱ قانون مسئولیت مدنی)
• زمان ارزیابی خسارت ناشی از نقض قرارداد (مطالعه تطبیقی حقوق ایران و انگلستان)
• مسئولیت مدنی ناشی از اعتماد در فرض بطلان قرارداد
• تحلیل مسئولیت حقوقی بانک انتقال دهنده در انتقال الکترونیکی وجوه
• مسئولیت مدنی ناشی از آلودگی‌های زیست‌محیطی در انفال
• اسباب متعدد در مسئولیت مدنی
• بررسی عنصر خطا در حقوق مسئولیت مدنی ایران
• سیاست تقنینی و قضایی ایران و انگلستان در قبال میزان تقصیر عابر پیاده و راننده در فرض برخورد وسیله نقلیه با عابر پیاده
• عناوین خاص موجب مسئولیت مدنی در قرآن
• بررسی قابلیت جبران ضرر «از بین رفتن دارایی» براساس فقه امامیه، حقوق موضوعه و رویه قضایی
• نقش زيانديده در مسئوليت مدنی پليس (مطالعه تطبيقی در حقوق ايران و انگليس)
• اهداف و مبانی جبران خسارت ناشی از نقض قرارداد با تأکید بر آرای قضایی
• رابطه سببیت در مسئولیت ناشی از بی احتیاطی؛ نگاهی تطبیقی به حقوق مسئولیت مدنی ایران و انگلستان
• تحول در مسئولیت مدنی پزشک: بازگشت افراطی به نظریۀ تقصیر
• مسئولیت نیابتی والدین، ناشی از نقض کپی‌رایت توسط کودکان(مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و آمریکا)
• قواعد عام مسئولیت مدنی در حقوق انگلستان با نگاهی به حقوق ایران
• نقش تقصیر در مسئولیت مدنی و مقایسه آن با حقوق کامن لا
• تحولات مسئولیت مدنی پزشک در قانون جدید مجازات اسلامی (با تأکید بر نقش زیان‌دیده)
• تغییرات قاعدۀ اجتماعِ سبب و مباشر با لحاظ آخرین تحولات قانون‌گذاری در ایران (مادۀ 526 ق.م.ا. 1392)
• اصل تقسیم خسارت بر اساس میزان تأثیر رفتار مرتکبان؛ مبانی، شرایط اعمال و قلمرو اصل در حقوق ایران
• تبیین مسئولیت مدنی سبب و مباشر جنایت در حقوق کیفری ایران با تکیه بر تحوّلات قانون مجازات اسلامی 1392
• مسئولیت مدنی تولیدکننده کالا و ارائه‌دهنده خدمت اینترنت اشیا؛ مطالعه تطبیقی در حقوق اتحادیه اروپا، آمریکا و ایران
• مسئولیت مدنی اشخاص مرتبط با انتقال خون با اختصاص بر بخش بانک خون در شرایط کرونا
• دفاعیات مبتنی بر تحدید مسئولیت در دعاوی مسئولیت مدنی با تأکید بر مسئولیت مدنی پلیس
• یگانگی یا دوگانگی تسبیب در حقوق مدنی و کیفری
• مسئولیت مدنی ناشی از خطرهای ناشناختۀ فراورده در حقوق ایران و فقه امامیه
• جایگاه «قاعده تسبیب» با سایر قواعد در جرائم ساختمانی
• سیر تحولات مستند سازی حکم در فرض خلأ قانون در حقوق ایران
• جایگاه قصد فعل در مسئولیت مدنی
• بازخوانی ضمان قهری به هنگام اجتماع سبب و مباشر
• تبعیّت مسئولیّت قراردادی از اراده طرفین در قانون مدنی ایران

پایان نامه و رساله های مرتبط

• تاثیر جهل بر مسیولیت غاصب