ماده ۹۱۴ قانون مدنی

اگر به واسطه‌ی بودن چندین نفر صاحبان فرض، ترکه‌ی میت کفایت نصیب تمام آن‌ها را نکند نقص بر بنت و بنتین وارد می‌شود و اگر پس از موضوع کردن نصیب صاحبان فرض، زیادتی باشد و وارثی نباشد که زیاده را به عنوان قرابت ببرد این زیاده بین صاحبان فرض بر طبق مقررات مواد فوق تقسیم می‌شود لیکن زوج و زوجه مطلقاً و مادر اگر حاجب داشته باشد از زیادی چیزی نمی‌برد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

عول در لغت یعنی جور و انحراف و در حقوق، عول یعنی کاهش سهم برخی وراث، به دلیل عدم کفایت ماترک برای پرداخت فرض همه آنان.

پیشینه

خلیفه دوم، در زمانی که عول پیش می آمد؛ نقص را به سهم همه وراث، وارد می نمود.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

درصورتیکه متوفی، دارای مادر و دو دختر باشد؛ سدس ترکه او به مادرش، و دو ثلث آن نیز، به اولاد او خواهدرسید؛ و مابقی ترکه، به طور اخماسی، به ورثه، به نسبت فرضشان، رد خواهدشد.

در مواردی رد، اخماسی است. مثلاً متوفی دارای ابوین و یک دختر بوده؛ که دراینصورت، نصف ترکه به دختر او رسیده، و به هریک از پدر و مادر او هم، سدس ترکه می رسد. مابقی ماترک، به پنج قسمت تقسیم گردیده؛ و یک قسمت آن به هر یک از والدین میت، و سه قسم دیگر نیز، به دختر او می رسد.

وجود دختر منحصر برای متوفی، موجب می شود که والدین او، بیش از سدس ترکه را به ارث ببرند.

درصورت وجود حاجب برای مادر، چیزی از ترکه، به او رد نمی شود.

درصورتیکه ورثه متوفی، عبارت باشند از چند دختر و زوج وی، هرکدام از وراث، فرض قانونی خود را می برند؛ و از آنچه که باقی بماند؛ چیزی نصیب زوج نخواهدشد.

مستندات فقهی

به موجب روایتی از امام صادق، در عول، سهم همسر و پدر و مادر متوفی، کاهش نمی یابد.

سوابق فقهی

اگر متوفی، دارای یک دختر و پدر و مادر و زوج باشد؛ عول پیش آمده؛ و نقص بر سهم دختر وارد خواهدشد.

اگر متوفی، دارای کلاله امی و زوجه و دو خواهر ابوینی باشد؛ عول پیش آمده؛ و نقص به سهم خواهران ابوینی، وارد خواهدشد.