ماده ۸۴۲ قانون مدنی

ماده ۸۴۲ قانون مدنی: ممکن است مالی را که هنوز موجود نشده است وصیت نمود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

نکات توضیحی تفسیری دکترین

وصیت به منافع ترکه، که ممکن است در آینده ایجاد گردد؛ صحیح است.

برخلاف بیع، شیئی را، که وجود خارجی ندارد؛ می توان موضوع وصیت قرار داد.

برخلاف موصی له، که وجود او حین انشای وصیت؛ ضروری است؛ موصی به می تواند فاقد وجود خارجی باشد؛ لیکن موصی، باید توانایی تملک آن را در آینده داشته باشد.  

باتوجه به اینکه هدف موصی، در وصیتی که موضوع آن مال است؛ احسان می باشد؛ پس به عنوان استثنا بر قاعده، می توان پذیرفت که وجود مال مزبور، حین انشای وصیت، ضرورتی ندارد؛ به شرط آنکه ایجاد آن در آینده  محتمل باشد. این استثنا را، نمی توان به وسیله قیاس به عقودی نظیر وقف، هبه و انواع حبس که در آنها قبض، شرط صحت عقد می باشد؛ تعمیم داد.

تملیک، زمانی محقق می گردد که موصی به موجود شود؛ و البته به هنگام وصیت نیز، از چنین قابلیتی برخوردار بوده باشد.

سوابق فقهی

موصی، می تواند وصیت نماید قسمتی از درآمدی را، که پس از مرگ او، از ملک وی به دست می آید؛ در امری معین هزینه شود؛ مشروط بر اینکه عایدی مزبور، از ثلث ماترک تجاوز ننماید.

مصادیق و نمونه ها

وصیت به تملیک اجاره بهای ملک به دیگری، بابت سال های آتی، و یا وصیت به شیر گوسفندان موصی، یا میوه های انگور باغ وی، که هنوز به وجود نیامده اند؛ صحیح است. و وصیت به محصولات چند سال آتی یک باغ، یا زمین زراعی، و وصیت به کره اسب، و گوساله هایی که بعداً، ممکن است از حیوانات موصی به وجود آیند؛ نافذ است. و درموردی که مالک بذر، گندم را بر روی زمین پاشیده باشد؛ و سپس محصولاتی را، که در آینده ممکن است از زمین مزبور بدست آید؛ به نفع دیگری وصیت کند؛ چنین وصیتی صحیح می باشد. و میوه های نارس بر روی درخت را، می توان به نفع دیگری وصیت نمود. و موصی می تواند وصیت کند که در آینده، اجاره بهای حاصل از مغازه وی، متعلق به فرزندان صغیرش باشد.

وصیت به نتایج حیواناتی که هنوز، به ملکیت موصی درنیامده اند؛ و وصیت به میوه های باغی که هنوز، توسط موصی خریداری نشده است؛ صحیح نیست.

رویه های قضایی

• رای وحدت رویه شماره 559 مورخ 1370/3/21 هیات عمومی دیوان عالی کشور( صلاحیت دادگاه مدنی خاص در رسیدگی به نفوذ وصیت به ‌زیاده بر ثلث)