ماده ۱۱۲۱ قانون مدنی

جنون هر یک از زوجین به شرط استقرار، اعم از این که مستمر یا ادواری باشد برای طرف مقابل موجب حق فسخ است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

جنون مستمر یعنی جنون همیشگی.

به جنونی که گاهی اوقات، در شخص ظاهر می شود؛ جنون ادواری گویند.

استقرار یعنی باقی مانده حالت، و مرتفع نشدن به طور کامل.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

مهمترین موجبات فسخ نکاح، مربوط به عیوب یکی از زوجین است. و در میان موجبات فسخ نکاح، تنها عیوب مشترک زوجین، جنون است.

جنونی که گذرا بوده؛ و استقرار نیابد؛ از موجبات فسخ نکاح محسوب نمی گردد. و جنونی که در چند لحظه و حسب اتفاق، عارض گردد، جهت فسخ نکاح کافی نیست. و دادگاه نمی تواند با استناد به نظریه پزشکی قانونی، و بدون توجه به دفاع خوانده، مبنی بر اینکه جنون او شرایط استقرار را، نداشته است؛ حکم به فسخ نکاح صادر نماید؛ مگر اینکه در گواهی پزشک، به استقرار جنون، تصریح گردیده باشد.

لاضرر، مبنای فسخ نکاح به دلیل جنون یکی از زوجین است.

فسخ نکاح به دلیل جنون یکی از زوجین، همان اعمال خیار تعذر تسلیم است. درواقع شخص مبتلا به جنون، نمی تواند به تعهدات مستمر خود، پایبند باشد.

جنون ادواری هم، می تواند منجر به فسخ نکاح گردد؛ حتی اگر شخص، بیشتر اوقات، در حال افاقه باشد.

علاوه بر استناد به علم طب، عرف نیز در تشخیص جنون، مؤثر است؛ چراکه نمی توان نقش عرف را، در تشخیص آثار حقوقی جنون انکار نمود.

درصورتی می توان با استناد به جنون، نکاح را فسخ نمود که مستقر بوده؛ و در طول سال، مرتفع نگردد.

مستندات فقهی

با استناد به روایتی از امام صادق، جنون از موجبات فسخ نکاح، محسوب می گردد.

سوابق فقهی

ابتلا به جنون، از موجبات فسخ نکاح محسوب می گردد؛ بدون اینکه نیاز به اجرای صیغه طلاق باشد.

امراض روحی یکی از زوجین را، نمی توان از مجبات فسخ نکاح دانست؛ مگراینکه به حد جنون رسیده باشد.

درصورتیکه زوج، به دلیل اختلالات روانی، نتواند وقت نماز را تشخیص دهد؛ زوجه می تواند با استناد به جنون وی، نکاح را فسخ نماید.

اختلال در عقل، و عدم تعادل در انجام امور روزمره، و انجام اعمال بی هدف، جنون محسوب می گردد.

به دلالت عرف، عدم ظهور جنون ادواری برای چند دفعه، نمی تواند منجر به فسخ نکاح گردد.

جنون، به عنوان یکی از عیوب مشترک زوجین، از موجبات فسخ نکاح محسوب می گردد.

استقرار جنون در هریک از زوجین، قبل از نکاح، از موجبات فسخ نکاح محسوب می گردد. اما درصورتی که پس از ازدواج، زوجه به جنون مبتلا شود؛ زوج نمی تواند نکاح را فسخ نماید؛ در حالی که در فرض ابتلای زوج به جنون، پس از نکاح، همسر وی از حق فسخ برخوردار است.

درمواردی که جهت تشخیص جنون، بین نظر پزشک و حاکم، اختلاف وجود داشته باشد؛ طرق ثبوت شرعی، فصل الخطاب خواهدبود.

رویه های قضایی

کمیسیون نشست های قضایی، به مناسبت نشست قضات دادگستری آمل، فسخ نکاح به دلیل جنون یکی از زوجین، منوط به صدور حکم حجر است.

به موجب دادنامه شماره 668 مورخه 10/10/1369 شعبه 33 دیوان عالی کشور، وجود جنون در زمان عقد، از موجبات فسخ نکاح است.

به موجب دادنامه شماره 424 مورخه 18/3/1370 شعبه 20 دیوان عالی کشور، ابتلای زوج به بیماری جنون جوانی فعال، از موجبات فسخ نکاح توسط زوجه است.