ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی

ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی: کسی مستحق نفقه است که ندار بوده و نتواند به وسیله‌ی اشتغال به شغلی وسایل معیشت خود را فراهم نماید.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

منفقٌ علیه یا نفقه گیرنده، کسی است که توانایی تأمین هزینه های معاش خود را، نداشته باشد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

طفل متمول، ملزم به پرداخت نفقه ابوین فقیر خود است. در این رابطه، عامل نفسانی وجودندارد.

شخصی که می تواند با قرض گرفتن، امورات خود را بگذراند؛ همچنان واجب النفقه محسوب می گردد.

حق برخورداری از نفقه اقارب، به جهت حمایت از شخص فقیر بوده؛ و در زمره سایر طلب ها قرار ندارد.

به نظر برخی از حقوقدانان، دختری که با وجود خواستگار، ازدواج نمی کند؛ مستحق دریافت نفقه اقارب است؛ زیرا ازدواج، شغل نمی باشد؛ تا خودداری از  پذیرش آن، مسقط نفقه باشد؛ و به نظر برخی دیگر، شخصی که از ازدواج امتناع نماید؛ همچون شخص راحت طلبی است که از کار کردن، گریزان بوده؛ و استحقاق دریافت نفقه اقارب را، ندارد.

امتناع از اشتغال به کار، در صورتی مسقط نفقه است که شغل مزبور، از دیدگاه عرف، درخور جایگاه اجتماعی شخص، و خصوصیات جسمی و روحی باشد.

سوابق فقهی

شخصی که بتواند با کار کردن، امرار معاش نماید؛ نیازمند محسوب نگردیده؛ و حتی در فرض فقیر بودن، مانند شخص غنی، استحقاق نفقه اقارب را ندارد.

مستحق نفقه اقارب، باید فقیر بوده، و نتواند با کار کردن، امرار معاش نماید.

دختری که با وجود خواستگار، ازدواج نمی کند؛ مستحق دریافت نفقه اقارب است. 

رویه های قضایی

به نظر کمیسیون نشست های قضایی، به مناسبت نشست قضات دادگستری محمود آباد، نفقه فرزندی که ندار بوده؛ و هنوز نتوانسته باشد به شغل مناسبی، اشتغال ورزد؛ بر عهده پدر است. 

به موجب نظر مشورتی شماره 8318/7 مورخه 15/11/1383 اداره حقوقی قوه قضاییه، در قانون، سن معینی جهت استحقاق نفقه اقارب، به دلیل عدم امکان اشتغال، مورد تصریح قرار نگرفته است؛ و آنچه ملاک است؛ کمی یا کهولت سن، بیماری، نقص عضو ... می باشد.

انتقادات

اصطلاحاتی نظیر (ندار بودن)، (وسایل معیشت) و ... دارای ابهام و اجمال است.

مصادیق و نمونه ها

پزشکی که ممنوع از طبابت شده است؛ حتی اگر بتواند با دست فروشی، یا مسافر کشی و یا فروختن اثاث منزل خود، امرار معاش نماید؛ باز هم مستحق نفقه اقارب است.

کسی موظف نیست با کار کردن در سیرک، که متضمن مخاطره جانی است؛ هزینه های زندگی خود را، تأمین نماید. همچنین است حکم استاندار بازنشسته ای که نگهبان یک شرکت خصوصی می باشد؛ و یا حمل کننده بار، که مبتلا به بیماری قلبی است.