ماده ۲۳ قانون مدنی

استفاده از اموالی که مالک خاص ندارد مطابق قوانین مربوطه به آن‌ها خواهد بود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

به اموالی که فاقد مالک خاص باشند؛ اموال مجهول المالک گویند.

به ملکی که فاقد مالک باشد؛ ملک بلامالک گویند.

پیشینه

در حقوق بلژیک، اشیایی مانند حیوانات غیراهلی، که هرگز مالک نداشته‌اند؛ و اشیایی که مالک از آنها، اعراض نموده‌است؛ اموال بلامالک هستند.

در حقوق اتیوپی، مالی که به موجب مرور زمان، از ملکیت شخص خارج گردد؛ در زمره مباحات بوده؛ و بلامالک محسوب می‌شود.

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

اموال عمومی، و مباحاتی که هنوز تملک نشده‌اند؛ اموال فاقد مالک خاص به‌شمار می‌آیند.

هرچند اموال مجهول المالک را، نباید در دسته اموالی که مالک خاص ندارند؛ به‌شمار آورد؛ لیکن اینگونه اموال، در حکم اموال بلامالک بوده؛ و با اذن حاکم به مصرف فقرا می‌رسد.

در حقوق عرفی، تفاوتی بین اموال بلامالک و مجهول المالک وجود نداشته؛ و همه اموال مزبور، به دولت تعلق دارد.

مال گم شده را، نمی‌توان در دسته اموال بلامالک محسوب نمود.

دفینه، در دسته اموال بلامالک قرار دارد.

اشیایی مانند حیوانات غیراهلی، که هرگز مالک نداشته‌اند؛ و اشیایی که مالک از آنها، اعراض نموده‌است؛ اموال بلامالک هستند.

منظور از عبارت (مالک خاص ندارد) در این ماده، مالکیت اشخاص خصوصی است نه اشخاص عمومی و دولت.

اموالی که توسط مالک، مورد اباحه تملک واقع گردیده؛ نظیر سکه‌هایی که شب عروسی، بر سر زوجین ریخته می‌شود را، باید در زمره اموال بلامالک به‌شمار آورد.

هر مال بلامالک را، نمی‌توان مجهول المالک دانست. اموال مجهول المالک، به امام تعلق دارد.

سوابق فقهی

اراضی مفتوح العنوه و منافع آن، باید برای مصالح عمومی مسلمین هزینه گردد.

زمین‌های ساحلی را، باید در دسته انفال به‌شمار آورد.

در زمان غیبت امام، تصرف در انفال مباح است.