ماده ۱۰۹۰ قانون مدنی

ماده ۱۰۹۰ قانون مدنی: اگر اختیار تعیین مهر به زن داده شود زن نمی‌تواند بیشتر از مهرالمثل معین نماید.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

به مهریه ای که پس از مقاربت، با توجه به حد متوسط زنان دیگر، برای زوجه تعیین گردد؛ مهرالمثل گویند. و مهریه ای را که نه به موجب توافق طرفین، بلکه بعد از دخول، با توجه به عرف حاکم بر موقعیت زوجه و زمان و مکان موردنظر، معین گردد؛ مهرالمثل گویند.

درمواردی که، اختیار تعیین مهریه، به یکی از زوجین و یا ثالث، تفویض شده باشد؛ نکاح را، مفوضه المهر نامند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

اگر اختیار تعیین مهر، به زن داده شود؛ و زوجه بعد از دخول، و پیش از تعیین مهریه، فوت شود؛ دراینصورت به او، مهرالمثل تعلق می گیرد؛ و چنانچه وی، پیش از تعیین مهریه بمیرد؛ مستحق مهرالمتعه خواهدبود.

اگر اختیار تعیین مهریه، به یکی از نزدیکان زوجه تفویض گردد؛ او می تواند مهریه را به میزانی بیش از مهرالمثل، تعیین کند؛ اما چنانچه اختیار تعیین مهر، به زن داده شود؛ او نمی‌تواند بیشتر از مهرالمثل، معین نماید.

مستندات فقهی

با استناد به روایتی از امام باقر، اگر اختیار تعیین مهر، به زن داده شود؛ زن نمی‌تواند بیشتر از مهریه همسران پیامبر، که پانصد درهم است؛ معین نماید.  زیرا زمانی که زن، حق انتخاب خویش را، به شوهر خود تفویض می نماید، مکلف به تبعیت از نظر او است؛ اما وقتی که شوهر، حق خود را به زوجه، تفویض کرد؛ زوجه نمی تواند از سنت تجاوز کند.

سوابق فقهی

اگر اختیار تعیین مهر، به زن داده شود؛ زن نمی‌تواند بیشتر از مهرالسنه، معین نماید. و  میزان مهرالسنه، 5/262 مثقال نقره مسکوک است؛ که قیمت آن، از بازار قابل تحقیق می باشد. و در واقع، تعیین ارزش مهرالسنه، با عرف بازار بوده؛ و می توان آن را، به ضمیمه مال دیگر، مهریه قرار داد.

انتقادات

مفاد این ماده، برخلاف اتفاق نظر فقها بوده؛ و قانونگذار، باید به جای لفظ (مهرالمثل)، از (مهرالمسمی) استفاده می نمود.

مذاکرات تصویب

یکی از نمایندگان مجلس، انتقاد نمود به اینکه معلوم نیست قانونگذار، به چه جهت، در رابطه با تعیین مهریه توسط زوج، محدودیتی قائل نشده؛ اما درموارد تفویض اختیار تعیین مهر به زوجه، وی را مجاز به تجاوز از مهرالمثل، ندانسته است؟ وزیر عدلیه در پاسخ به انتقاد ایشان، مفاد ماده را، واجد جنبه تعبدی محض دانسته؛ و تصرف در چنین احکامی را، صحیح تلقی ننمود.