ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی

ماده ۱۱۳۹ قانون مدنی: طلاق مخصوص عقد دائم است و زن منقطعه با انقضای مدت یا بذل آن از طرف شوهر از زوجیت خارج می‌شود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

به انصراف شوهر از بقیه مدت متعه، بذل مدت گویند.

ازدواج موقت، یعنی انعقاد عقد زناشویی برای مدتی معین.

شبه اجاره یعنی نکاح موقت.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

غیبت شوهر، تأثیری در اعتبار متعه نداشته؛ و با بذل مدت و یا موت او، می توان حکم به انحلال نکاح مزبور نمود.

فسخ نکاح، در متعه نیز ممکن است.  و نسبت به عیوبی که در متعه، راه می یابد؛ فسخ نکاح جاری است. در نکاح منقطع، به دلیل اینکه زوج، ملزم به مقاربت به همسر خود نیست؛ زوجه فقط درصورت جنون شوهر، و یا تخلف وی از خیارات تدلیس و تخلف وصف، می تواند نکاح را فسخ نماید.

انقضای مدت نکاح موقت، موجب انحلال آن می گردد.

چنانچه مدت متعه، طولانی بوده؛ و موجبات عسروحرج زوجه فراهم گردد؛ به خصوص درمواردی که شرط نفقه شده باشد؛ و زوج از تأدیه آن، خودداری نماید؛ دراینصورت زن می تواند الزام شوهر به بذل مدت را، از دادگاه تقاضا نماید.

محدودیت ها، تشریفات و شرایط طلاق، در بذل مدت، جاری نیست. لذا بذل مدت بدون نیاز به اذن دادگاه، صحیح است. نیازی نیست که به هنگام بذل مدت، زوجه در طهر غیرمواقعه باشد. و ... .

سوابق فقهی

ولی زوج محجور، می تواند باقیمانده مدت متعه را، بذل نماید.

در متعه، حاکم می تواند در فرض غیبت زوج، و یا عسر و حرج زوجه، از سوی شوهر بذل مدت نماید.

بذل مدت مشروط، صحیح بوده؛ ولی شرط ضمن آن، فاقد اثر است.

رویه های قضایی

کمیسیون نشست های قضایی، به مناسبت نشست قضات دادگستری قم، تنها راه خروج زوج از قید زوجیت در متعه را، بذل مدت دانسته؛ و زوجه منقطعه، جز درموارد درخواست صدور حکم موت فرضی شوهر غایب خویش، نمی تواند جهت انحلال نکاح مزبور، اقدام دیگری نماید. و کمیسیون نشست های قضایی، به مناسبت نشست قضات دادگستری بوشهر، انحلال متعه را، فقط با انقضا یا بذل مدت، فوت حقیقی یا فرضی یکی از زوجین، و فسخ نکاح به دلیل جنون زوج یا زوجه، ممکن دانسته است.

به موجب نظریه مشورتی شماره 4892/7 مورخه 19/7/133 اداره حقوقی قوه قضاییه، جهت موافقت دادگاه برای اجرای صیغه طلاق، احراز زوجیت دائمی بین طرفین، الزامی است.

انتقادات

قانون مدنی، در رابطه با عسروحرج زوجه در متعه، از جمله غیبت زوج، و نیز مواردی که شرط نفقه شده؛ و زوج از تأدیه آن خودداری  می نماید؛ سکوت اختیار نموده است؛ هرچند با مراجعه به فقه و نظرات حقوقدانان، می توان دریافت که زن، در چنین مواردی با مراجعه به دادگاه، می تواند خواستار الزام شوهر به بذل مدت گردد.

این ماده، درمورد امکان انحلال متعه، به موجب اعمال خیار فسخ، توسط یکی از زوجین، سکوت نموده است.