ماده ۲۹۴ قانون مدنی

ماده ۲۹۴ قانون مدنی: وقتی دو نفر در مقابل یکدیگر مدیون باشند بین دیون آن‌ها به یکدیگر به طریقی که در مواد ذیل مقرر است تهاتر حاصل می‌شود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

به تساقط دو طلب از دو داین، تهاتر گویند.   و به تساقط دو دین، یا مجموع دیونی که دو شخص از یکدیگر دارند؛ تا میزان کمترین آن دو تهاتر گویند.

دین، یعنی وام، قرض و وام مدت دار.

پیشینه

اسباب سقوط تعهدات، در ماده 1234 قانون مدنی فرانسه، برشمرده شده است.

به موجب ماده 1293 قانون مدنی فرانسه، اگر موضوع تعهدی قابل بازداشت نباشد؛ قابل تهاتر نیز نیست.

این ماده، ترجمه ماده 1289 قانون مدنی فرانسه است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

تهاتر، به اقسام قانونی، قراردادی و قضایی قابل تقسیم است.

از تهاتر قانونی، به تهاتر عقلی و قهری نیز، تعبیر نموده اند.

تهاتر استبدال نیست. زیرا اثر ابدال، سقوط تعهد است نه تساقط.

تهاتر، نسبت به چیزی که در راستای اجرای حق، قابل تملک نباشد؛ قلمرو شمول ندارد.

در تهاتر، دو دین متقابل، از هر جهت باید مثل هم باشند؛ مگر در مورد مقدار دو دین، که تساوی شرط نیست.

سوابق فقهی

تهاتر، به صورت قهری، زمانی به وجود می آید که دو شخص، مالک چیزی در ذمه یکدیگر باشند.

رویه های قضایی

به موجب دادنامه شماره 1100 مورخه 3/11/1369 شعبه 22 دیوان عالی کشور، اگر دو شخص در یک زمان واحد، به یکدیگر مدیون گردند؛ هر دو دین، تا اندازه ای که با هم برابر باشد؛ از طریق تهاتر برطرف می شود.

به موجب دادنامه شماره 589 مورخه 26/10/1370 شعبه 17 دیوان عالی کشور، وقوع تهاتر، به صورت قهری بوده؛ و نیاز به توافق طرفین نداشته؛ و آنان را، تا اندازه ای که دو دین با هم برابر باشد؛ بری می سازد.

مصادیق و نمونه ها

• زید، گلدان سفالی عمرو را، از او غصب نموده؛ و سپس آن مال، نزد وی تلف گردیده است. از طرفی عمرو، یک عدد گلدان با مشخصات آنچه که تلف شده؛ به زید بدهکار است. بدین ترتیب بین طلب مالک و طلب غاصب، تهاتر به وجود آمده؛ و آن دو، دیگر نسبت به یکدیگر دینی ندارند.

• زید، 2000 تومان به عمرو قرض داده؛ و سپس همین مبلغ را از وی قرض گرفته است. بدین ترتیب بین دو دین، به صورت قهری تهاتر به وجود آمده؛ و آنان به یکدیگر بدهکار نیستند.

مقالات مرتبط

• مقایسة تهاتر با دعوای متقابل در حقوق ایران
• اسباب سقوط تعهدات در پرتو رویکرد فرمالیسم حقوقی