ماده ۵۲ قانون مدنی

در موارد ذیل منتفع، ضامن تضررات مالک است:

1. در صورتی که منتفع از مال موضوع انتفاع سوءاستفاده کند.
2. در صورتی که شرایط مقرره از طرف مالک را رعایت ننماید و این عدم رعایت موجب خسارتی بر موضوع حق انتفاع باشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

سوء استفاده، یعنی استیفای بیش از حدود مأذون از سوی مالک.

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

اگر منتفع، به شروطی که مالک، جهت نگهداری مال معین نموده؛ عمل ننماید؛ ضامن است.

تجاوز به مال غیر، خارج از حدود متعارف، موجب تعدی و تفریط می‌گردد.

شرط مسئولیت منتفع، درصورت نقص و تلف مورد انتفاع، صحیح بوده؛ و نمی‌توان آن را، خلاف مقتضای عقد دانست.

تعدی، همیشه با فعل صورت می‌پذیرد.

معمولاً ضمان انسان نسبت به اموال دیگران، یا ناشی از تعدی است؛ یا تفریط، به ندرت تعدی و تفریط، با هم توأم می‌گردند.

منتفع، به شرطی ضامن است که ضرر واردشده به مالک، منتسب به تعدی یا تفریط وی باشد؛ درغیراینصورت رابطه علیت بین تقصیر و زیان، منتفی است.

بند دوم این ماده، در رابطه با تخلف منتفع از شروط ضمن عقد، جاری است.

مفاد این ماده، حصری نبوده؛ و در رابطه با همه مواردی که منتفع، با تعدی و تفریط، ید امانی خود را، تبدیل به ید ضمانی می‌نماید؛ جاری است.

سوابق فقهی

فقها در تشخیص تقصیر، معیار عرف را، که دلالت بر تعدی و تفریط دارد؛ پذیرفته‌اند.

اگر منتفع، نسبت به مال موضوع انتفاع، سوء استفاده ننماید؛ ضامن نیست.