ماده ۱۹۳ قانون مدنی

انشاء معامله ممکن است به وسیله‌ی عملی که مبین قصد و رضا باشد مثل قبض و اقباض حاصل گردد مگر در مواردی که قانون استثناء کرده باشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

به معامله ای که در آن، قصد طرفین، به موجب عمل یا کاری محرز گردیده باشد؛ معامله معاطاتی گویند.

معاطات یعنی داد و ستد و مبادله، بدون نیاز به ایجاب و قبول لفظی.

انشای غیر لفظی، یعنی اینکه وسیله ابراز قصد و رضا در عقود، لفظ نباشد.

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

نکاح معاطاتی، صحیح نیست. و جرم محسوب می گردد.

در معاطات، قبض مبیع و اقباض ثمن، کافی بوده؛ و دیگر نیازی به استعمال لفظ نمی باشد.

همه شرایط صحت و اعتبار معاملات، در معاطات نیز باید رعایت گردد.

قانونگذار، جز در مواردی که به موجب قانون، استثنا گردیده است؛ ایجاب غیرلفظی را، ممکن دانسته است.

انشاء، عبارت از ابراز اراده بوده؛ و به هر طریقی، اعم از لفظی و غیرلفظی قابل تحقق است.

مستندات فقهی

بنا بر نظر مشهور فقها، معامله معاطاتی صحیح است.

عقود غائبین، با ایجاب و قبول لفظی صورت نگرفته؛ و در دسته معاطات قرار دارد.

سوابق فقهی

قصد و رضا، می تواند به طرقی غیر از لفظ واقع گردد. در مقابل، انتقاد شده است که قصد انشاء، فقط با لفظ محقق می گردد.

رویه های قضایی

به موجب دادنامه شماره 674 مورخه 4/10/1370 شعبه 22 دیوان عالی کشور، انعقاد بیع از طریق تنظیم قولنامه، مبین بر قصد و رضای طرفین بوده؛ و صحیح است.

به موجب دادنامه شماره 253 مورخه 23/3/1367 شعبه 21 دیوان عالی کشور، تحقق بیع از طریق معاطات، امکانپذیر است.