ماده ۱۱۱۰ قانون مدنی

ماده ۱۱۱۰ قانون مدنی: اصلاحی 1381/8/19

در ایام عده‌ی وفات، مخارج زندگی زوجه عندالمطالبه از اموال اقاربی که پرداخت نفقه به عهده‌ی آنان است (در صورت عدم پرداخت) تأمین می‌گردد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

نفقه، یعنی تأمین مخارج لازم برای بقای نظام خانواده.

انفاق، در لغت یعنی صرف کردن.

پیشینه

در حقوق فرانسه، طلاق، مسقط نفقه بوده، اما درصورت فوت زوج، به مدت یک سال، نفقه زوجه، از اموال وی پرداخت خواهدشد.

قبل از اصلاح این ماده، زن مطلقاً در دوران عده وفات، از نفقه محروم بود.

در حقوق عراق، اردن، سوریه، و لبنان، در ایام عده وفات، هیچ نفقه ای به زن، تعلق نخواهدگرفت.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

عده وفات زوجه غایب، از تاریخ ابلاغ خبر فوت شوهر، شروع می گردد؛ نه از تاریخ حدوث مرگ.

حکم مندرج در این ماده، تنها اختصاص به ایام عده وفات نداشته؛ بلکه با پایان عده، البته به شرط واجب النفقه بودن زوجه متوفی، نفقه او، از اموال اقاربی که پرداخت نفقه، به عهده‌ی آنان است؛ تأمین می‌گردد.

به نظر برخی از حقوقدانان، درصورت حامله بودن زدن، در ایام عده وفات، نفقه او تا زمان وضع حمل، از اموال متوفی، تأمین می گردد. اما چنین نظری، صحیح به نظر نمی رسد؛ زیرا انفاق، امری ارادی و مستمر بوده؛ و درواقع، منوط به زنده بودن زوج می باشد.

مستندات فقهی

با استناد به روایتی از امام صادق، زن حامله، در عده وفات، از نفقه برخوردارنیست.

سوابق فقهی

زن حامله و غیرحامله، در ایام عده وفات، نفقه ندارد. در مقابل، استدلال شده است که زن حامله، به دلیل حمل جنین، در عده وفات، از نفقه برخوردار می گردد.

رویه های قضایی

به موجب نظریه مشورتی شماره 6757/7 مورخه 1382/9/27 اداره حقوقی قوه قضاییه، در ایام عده وفات، اقربای نسبی زوجه، ملزم به پرداخت نفقه او هستند.

انتقادات

قانونگذار با اصلاح این ماده، اقدام به وضع حکم جدیدی ننموده است؛ زیرا همچنان مفروض است که زوجه، در ایام عده وفات، از حق نفقه برخوردارنبوده؛ و از طرفی، با استناد به مقررات مربوط به نفقه اقارب نیز، می توان دریافت که نفقه زن متوفی، در ایام عده، بر عهده اقارب خود خواهدبود.

این ماده، حق مطالبه نفقه زوجه متوفی از اقربای خود را، محدود به دوران عده وفات نموده است؛ درصورتیکه چنین حقی برای زن، حتی بعد از ایام عده نیز، مفروض است.

مذاکرات تصویب

مخبر کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس، متذکر شد که شورای نگهبان، به متن اصلاحیه این ماده، ایراد وارد نموده؛ و پرداخت نفقه زوجه متوفی را، از محل سهم الارث وراث او؛ خلاف شرع دانسته است. لیکن با توجه به ایراد شورای نگهبان، در متن ماده، تصریح خواهدشد که در ایام عده‌ی وفات، مخارج زندگی زوجه، عندالمطالبه، از اموال اقاربی که، پرداخت نفقه به عهده‌ی آنان است؛ تأمین می‌گردد.