ماده ۱۲۰ قانون مدنی

ماده ۱۲۰ قانون مدنی: اگر صاحب دیوار به همسایه اذن دهد که بر روی دیوار او سرتیری بگذارد یا روی آن بنا کند، هر وقت بخواهد می‌تواند از اذن خود رجوع کند مگر این که به وجه ملزمی این حق را از خود سلب کرده باشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

به از بین رفتن منع قانونی، توسط مقنن یا شخصی معین، به نفع اشخاصی معلوم یا نامشخص و همچنین به موافقت مالک، جهت تصرف دیگری در مال او، اذن گویند.

رجوع در لغت، یعنی عودت و بازگشتن اما در فقه و حقوق، به معنی برگشتن به وضعیت قبل است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

با توجه به اینکه اثر اذن ساده، تنها اباحه در انتفاع از مال است؛ نه ایجاد حق برای متصرف و به وجود آمدن تکلیف برای مالک، لذا اعطا کننده اذن، در هر زمان، می تواند از تصمیم خود رجوع نماید. به عبارت دیگر برخلاف حق، اذن، ایجاد التزام نمی نماید و به همین، اعطا کننده اذن، در هر زمان می تواند از تصمیم خود رجوع نماید و اذن در انتفاع، ممکن است به صورت ایقاع باشد که در این صورت، هیچ تکلیفی را برای اعطا کننده اذن، ایجاد نمی نماید و ممکن است به صورت شرط ضمن عقد باشد.

وجه ملزم، مختص عقود معین نبوده و نسبت به سایر توافق ها، نظیر روابط بین مالکین دیوار مشترک نیز، قلمرو شمول دارد و سلب حق، به موجب ایقاع، توافق های صریح و شروط بنایی، قابل تحقق است.

به دلالت عرف، اذن شریک، مبنی بر نهادن سرتیر بر روی دیوار مشترک، نشان از شرط ضمنی التزام او به اذن خویش داشته و درنتیجه چنین اذنی، قابل عدول نیست. لزوم پایبندی طرفین، به مفاد عهود خویش نیز، مؤید این مدعا است. لیکن اگر محرز گردد که عدول از اذن، به جهت رفع نیاز و دفع زیان نبوده و درواقع به قصد اضرار به شریک بوده است؛ نمی توان چنین رجوعی را معتبر دانست.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

اگر نهادن سرتیر بر روی دیوار مشترک، به موجب یکی از عقود لازم، مصالحه و یا ... باشد؛ در این صورت اذن دهنده، نمی تواند از اذن خود عدول نماید. اما در صورتی که به موجب اذن محض باشد، چنین اذنی در صورت پرداخت خسارات صاحب سرتیر، قابل عدول است.

اذن بر نهادن سرتیر بر روی دیوار مشترک، قابل عدول نیست؛ زیرا چنین اذنی، ظهور در دوام داشته و رجوع از آن، موجب تخریب ملک صاحب سرتیر خواهد شد.