ماده ۷۶ قانون مدنی

ماده ۷۶ قانون مدنی: کسی که واقف او را متولی قرار داده می‌تواند بدواً تولیت را قبول یا رد کند و اگر قبول کرد دیگر نمی‌تواند رد نماید و اگر رد کرد مثل صورتی است که از اصل، متولی قرار داده نشده باشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۷۵ قانون مدنی
• ماده ۷۷ قانون مدنی

توضیح واژگان

به تصدی موقوفه، «تولیت» گویند.

به کسی که اداره موقوفه را به عهده گیرد، «متولی» گویند.

نکات تفسیری دکترین ماده 76 قانون مدنی

به نظر برخی از حقوقدانان، تولیت، عقدی است لازم که پس از ایجاب و قبول، قابل فسخ نمی‌باشد و به نظر برخی دیگر، اختیار قبول یا رد تولیت، دلالت بر عقد بودن آن ندارد. نمی‌توان تولیت را وکالت دانست؛ زیرا پس از قبول متولی، نه واقف می‌تواند او را عزل نماید و نه خود وی، می‌تواند از سمت خود استعفا دهد، بنابراین متولی منصوب از سوی واقف، وکیل او محسوب نمی‌گردد.

اگر شخص تولیت را قبول نموده اما شروع به ایفای وظایف خود ننماید یا اعلام کند که به تکالیف مربوط به تولیت، عمل نخواهد نمود؛ در این صورت وضعیت، همانند موقعی است که برای موقوفه، متولی تعیین نگردیده بود و چون هنوز وی، منعزل نشده ‌است، می‌تواند تصدی موقوفه را عهده‌دار گردد.

اگر واقف، چند نفر را به ترتیب، جهت تصدی سمت تولیت تعیین نماید؛ پذیرش هر یک از متولیان، وجه ملزمی جهت مکلف بودن طبقات بعدی، جهت قبول سمت مزبور نمی‌باشد.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

فقها در برخورداری متولی از حق قبول یا رد تولیت، اتفاق نظر دارند.

حتی اگر متولی، پس از فوت واقف، متوجه گردد که واقف او را به سمت تولیت تعیین نموده؛ تکلیفی به قبول این مسئولیت ندارد.

اگر واقف، چند نفر را به ترتیب، جهت تصدی سمت تولیت تعیین نماید، با رد یکی از اشخاص مزبور، از آن تاریخ به بعد، موقوفه بلاتصدی باقی می‌ماند.

بنا بر احتیاط، متولی نباید از سمت خود استعفا دهد و در صورت استعفا، با مراجعه به قاضی، دوباره می‌تواند به عنوان تولیت، منصوب گردیده و تصدی موقوفه را برعهده گیرد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 76 قانون مدنی

1. شخصی که از سوی واقف به ‌عنوان متولی انتخاب می‌شود، امکان قبول یا رد تولیت را دارد.
2. قبول تولیت از سوی متولی به‌صورت ابتدایی امکان‌پذیر است.
3. در صورت قبول تولیت، دیگر امکان رد آن وجود ندارد.
4. رد تولیت در ابتدا منجر به آن می‌شود که متولی به‌عنوان منتخب در نظر گرفته نشود، به‌طوری که انگار از ابتدا به هیچ عنوان انتخاب نشده است.
5. قوانین مربوط به قبول یا رد تولیت برای تعیین صلاحیت و امور مربوط به اداره وقف اهمیت دارند.

رویه های قضایی

• نظریه شماره 7/92/1779 مورخ 1392/09/12 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

به موجب نظریه مشورتی شماره ۴۰۸۰/۷ مورخه ۱۹/۶/۱۳۸۴ اداره حقوقی قضاییه، اگر شخصی توسط واقف، به عنوان متولی تعیین گردیده؛ نسبت به قبول یا رد سمت مزبور، اقدام ننماید، نمی‌توان وی را مردود از تولیت محسوب نمود؛ لذا هرگاه مقتضی بداند؛ می‌تواند نسبت به اتیان وظایف مربوطه، قیام نماید.