ماده ۲۹۱ قانون مدنی

ماده ۲۹۱ قانون مدنی: ابرای ذمهٔ میت از دین صحیح است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

«ابراء» در لغت، یعنی تندرست نمودن، بی عیب نمودن، شفا یافتن، تنزیه، تخلیص، بیزار کردن، خلاص کردن و آزاد کردن، و در اصطلاح، به ایقاعی که با قصد و رضای یک جانبه، منجر به اسقاط اثر حقوقی گردد؛ ابراء گویند، همچنین به تملیک حق بر عهده دیگری، و تملیک دین به بدهکار، ابراء گویند، به عبارت دیگر به اسقاط حق خویش، که بر عهده دیگری است؛ ابراء گویند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

اگر مدیون، فوت نماید و ترکه ای نداشته باشد؛ ابرای او، صرف نظر نمودن از دینی است که به حکم اخلاق، به ورثه او تعلق می‌یابد.

به نظر یکی از حقوقدانان، ذمه میت، پس از رحلت او نیز، همچنان باقی است، همین حقوقدان، در اثر دیگر خود، معتقد است که مشغول‌الذمه بودن میت، فرضی است که قانونگذار، برای وی متصور شده‌است، و نیز در یکی دیگر از آثار خود، متوفی را، به مثابه یک شخصیت حقوقی دانسته؛ و مالکیت او را انکارناپذیر شمرده‌است.

گفتنی است در اعتبار ابراء، موجود بودن مدیون شرط نیست.

نکات توضیحی

به نظر برخی، دین متوفی، به ترکه که یک شخصیت حقوقی است؛ تعلق دارد؛ نه به خود او؛ بنابراین میت، مدیون نمی‌باشد تا بتوان ذمه او را، بری نمود، بلکه منظور قانونگذار، ابرای ذمه او از دینی است که در دوران حیات خود، به داین داشته‌است.

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

با استناد به روایتی از امام صادق، ابرای ذمه میت از دین خود، امری شایسته‌است.

زبیر، به امام علی بدهکار بود؛ و امام پس از مرگ وی، ذمه او را از دین خویش ابراء نمود.

سوابق فقهی

ابرای ذمه متوفی از دین خود، نیازی به رضایت ورثه او ندارد.

انتقادات

با موت انسان، شخصیت او نیز پایان یافته؛ و دیگر وی، دارای حق و تکلیفی نمی‌باشد؛ تا بتوان حکم به بدهکار بودن او نمود.

مقالات مرتبط

• رویکرد تفسیری دیوان عالی کشور در حمایت از حقوق و آزادی‌ها با تأکید بر آرای حقوقی