ماده ۶۸ قانون مدنی

هر چیزی که طبعاً یا بر حسب عرف و عادت، جز یا از توابع و متعلقات عین موقوفه محسوب می‌شود، داخل در وقف است مگر این که واقف، آن را استثنا کند به نحوی که در فصل بیع مذکور است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

وقف در لغت، یعنی ایستادن، حبس کردن و منحصر نمودن چیزی به کسی. و وقف در لغت، یعنی ایستادن و نگاه داشتن.

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

بنابر قاعده تبعیت، فضای بالای زمین، و نیز زیرزمین، متعلق به صاحب ملک است.

تعلق توابع به عین موقوفه، ممکن است حسب طبیعت مال، یا به حکم عرف یا قانون باشد. برای قسم اول، فضای محاذی یا زیرزمین، و برای قسم اخیر، گل‌های کاشته شده در باغ را، می‌توان مثال زد.

آنچه به‌طور طبیعی، یا به حکم عرف، تابع موقوفه باشد؛ توابع مبیع محسوب می‌گردد.

در رابطه با توابع وقف، مواد ۳۵۶ تا ۳۵۹ قانون مدنی، باید رعایت گردد.

سوابق فقهی

به دلالت قاعده فقهی «المعروف عرفاً کالمشروط شرطاً»، آنچه که به دلالت عرف، تابع وقف باشد؛ مانند شرطی است که بین طرفین، منعقد شده‌است.

میوه ای که حین وقف، بر روی درخت موجود بوده؛ و نیز حمل حیوان، از توابع موقوفه نمی‌باشند؛ اما در مورد پشم گوسفند، و شیری که هنوز دوشیده نشده؛ تردید وجود داشته؛ و باید احتیاط نمود.

سنگ ریزه‌ها و سنگ‌های معدنی، که در اراضی موقوفه، یا نهرهایی که از ملک مزبور عبور نموده؛ و جزء حریم آن هستند؛ وجود دارد؛ از توابع وقف محسوب می‌گردند.

انتقادات

قوانین مربوط به حریم موقوفات، و معادن موجود در آنها، نیاز به بازنگری دارد.