ماده ۸۸۹ قانون مدنی

ماده ۸۸۹ قانون مدنی: در بین وراث طبقه اولی اگر برای میت اولادی نباشد اولاد او هر قدر که پایین بروند قائم‌مقام پدر یا مادر خود بوده و با هر یک از ابوین متوفی که زنده باشد ارث می‌برند ولی در بین اولاد، اقرب به میت، ابعد را از ارث محروم می‌نماید.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

به موقعیت اشخاص درون هر صنف از وراث متوفی، از حیث نزدیک یا دور بودن نسبتشان به او؛ «درجه» گویند.

«وراثت به قائم مقامی» یعنی یکی از خویشان متوفی به واسطه و به قائم مقامی یکی دیگر از خویشان مستقیم و بی واسطه میت، از وی ارث می‌برد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

قائم مقامی به وراثت، ممکن است موجب حجب نقصانی برای برخی از وراث شود؛ مثلاً با وجود نوه برای متوفی، سهم مادر میت، از یک سوم به یک ششم تنزل می‌یابد.

قائم مقامی به وراثت، زمانی تحقق می‌پذیرد که در نسل واسطه، وارث دیگری برای متوفی وجود نداشته باشد؛ مثلاً در فرضی که میت، فقط دارای دو پسر بوده که یکی از آنها، پیش از او مرده‌ است؛ پسر دیگر او که زنده است؛ کل ترکه را تملک نموده؛ و دیگر چیزی نصیب فرزندان پسر مرحومش نمی‌شود.

گفتنی است قائم مقام شخص ممنوع از ارث به دلیل کفر و …، سهم وی را تملک می‌نماید.

رویه‌های قضایی

• به موجب رأی اصراری مورخه ۱۳۸۸/۱/۲۵ دیوان عالی کشور، فرزندان متعلق به پسر و دختر متوفی، همگی در درجه یکسان قرار دارند.

مصادیق و نمونه‌ها

• زید، رحلت نموده و تنها یک فرزند به نام عمرو داشته که پیش از خود او، فوت شده‌است، عمرو دارای فرزندی به نام بکر است که به قائم مقامی از او، تمام اموال زید را به ارث خواهد برد.