ماده ۳۸۰ قانون مدنی

ماده ۳۸۰ قانون مدنی: در صورتی که مشتری مفلس شود و عین مبیع نزد او موجود باشد بایع حق استرداد آن را دارد و اگر مبیع هنوز تسلیم نشده باشد می‌تواند از تسلیم آن امتناع کند.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

درصورت افلاس یا ورشکستگی خریدار، بایع می تواند با استناد به حق حبس خویش، از تسلیم مبیع به وی خودداری نماید.

با توجه به اینکه افلاس، در قوانین موضوعه کنونی، جایگاهی ندارد؛ اعمال خیار تفلیس معنایی ندارد.

با توجه به اینکه مقررات قانون مدنی، نسبت به تجار در امور بازرگانی نیز جاری است؛ پس حکم این ماده را، در موارد ورشکستگی بازرگانان نیز، می توان قابل اعمال دانست؛ مگر درصورتیکه قوانین تجاری، به نحو دیگری مقرر نموده باشند.

این ماده، بیانگر نوع خاصی از حق حبس است؛ زیرا در فرض موردنظر قانونگذار، مشتری به طور غیرارادی، از عمل به تعهد خویش امتناع می ورزد.

مفاد این ماده، بیانگر خیار تفلیس است.

ماده 530 قانون تجارت، مفاد حکم این ماده را، در امور بازرگانی، در رابطه با تجار ورشکسته پذیرفته است.

اگر شخصی خودروی خود را، به دیگری بفروشد؛ و پس از انعقاد بیع، خریدار مفلس گردد؛ در حالی که هنوز، ثمن را تأدیه ننموده؛ و عین مبیع، نزد مشتری موجود باشد؛ دراینصورت بایع می تواند بیع را فسخ نموده؛ و مبیع را مسترد دارد؛ و چنانچه هنوز مورد معامله را، به خریدار تحویل نداده باشد؛ می تواند از تسلیم آن امتناع ورزد.

مستندات فقهی

با استناد به روایتی از امام صادق، در صورتی که مشتری مفلس شود؛ و عین مبیع نزد او موجود باشد؛ بایع حق استرداد آن را دارد.

با استناد به روایتی از حضرت محمد، هر کس عین مال خود را، در میان اموال غیر بیابد؛ نسبت به آن مال، بر دیگران مقدم خواهد بود.

مقالات مرتبط

• اعتبار خیار طلبکار میت در فقه امامیه و حقوق موضوعه
• استرداد مبیع در اثر افلاس مشتری در پرتو اصول موازنه
• باز فروش مبیع
• مفهوم و قلمرو ناتوانی در پرداخت دین (مطالعه تطبیقی در حقوق آمریکا، فقه امامیه و حقوق ایران)
• مقایسه ضمانت اجرای خریدار و فروشنده در فقه امامیه و حقوق ایران با بازفروش کالا در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا (وین 1980)
• تاملی تازه در ماده 380 قانون مدنی