ماده ۸۸۱ قانون مدنی

ماده ۸۸۱ قانون مدنی اصلاحی ۱۳۶۱/۱۰/۸ و ۱۳۷۰/۸/۱۴: در صورتی که قتل عمدی مورث به حکم قانون یا برای دفاع باشد مفاد فوق مجری نخواهد بود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۸۸۱ مکرر قانون مدنی
• ماده ۸۸۰ قانون مدنی

مطالعات تطبیقی

برخی از حقوقدانان مصری، از نهادی به نام «دفاع شرعی» یاد نموده اند.

نکات تفسیری دکترین ماده 881 قانون مدنی

قتلی که به حق باشد؛ نه از روی ظلم و عدوان، مانع ارث نیست، بنابراین قتلی که در مقام قصاص، و با مجوز قانونی واقع شود؛ و همچنین قتل بر اثر دفاع مشروع، مانع ارث نیست.

سوابق و مستندات فقهی

سوابق و مستندات فقهی

• با توجه به اینکه مطلق، منصرف به فرد بارز و اجمل است؛ و اینکه به دلالت عرف، فرد بارز دفاع، دفاع از جان و ناموس است؛ و نیز با لحاظ نمودن اصل مانع بودن قتل از ارث، می‌توان دفاع از مال و عرض را، همچنان از موانع ارث محسوب نمود.

• هر چند جان و خون دیگران محترم است؛ اما در موقعیتی که انسان، درصدد مهار نمودن حمله دیگری است؛ احترام به خون طرف مقابل، امری حرجی بوده؛ و شخص با دفاع از خویش، می‌تواند نفی حرج نماید؛ لذا قتل در مقام دفاع مشروع، مانع ارث نیست.

• دفاع از عرض، به صورت قتل مرد یا زن زناکار در حال زنا، مجاز است؛ بنابراین چنانچه مردی همسر خود را، در حال زنا با مرد دیگری، مشاهده کند؛ و او را بکشد؛ شوهر از ارث زن، محروم نمی‌گردد.

مذاکرات تصویب

این ماده، استثنایی بر ماده پیشین است.

مصادیق و نمونه ها

• قتل پدر توسط فرزند به دلیل ارتداد یا باغی بودن وی، یا به دستور حاکم شرع یا در مقام قصاص نفس، مانع از ارث نیست.
• اگر پدری به قصد تأدیب، فرزند خود را بزند؛ و فرزند، ناگهان بر اثر ضربه ای که نوعاً کشنده نیست؛ بمیرد؛ در این صورت، پدر از فرزندش ارث می‌برد.

• چنانچه قتل در مقام اعدام بوده؛ و به دستور مقام صالح قضایی صورت پذیرد؛ مانع ارث نیست.
• چنانچه قاتل، به تصور اینکه مقتول مستحق مرگ است؛ او را کشته؛ و سپس متوجه اشتباه خود گردد؛ چنین قتلی مانع ارث نیست.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 881 قانون مدنی

1. قتل عمدی به حکم قانون مستثنی از موارد محرومیت ارث است.
2. قتل عمدی برای دفاع از خود یا دیگران مانع ارث بردن نیست.
3. ماده مربوط به استثنائات محرومیت از ارث در شرایط خاص است.
4. مفهوم این ماده ایجاد ظرفیت برای بررسی انگیزه قتل در موضوع ارث است.
5. مصادیق قانونی بودن عمل قتل و دفاع، تاثیر مستقیم بر حقوق وراثتی دارند.

رویه های قضایی

• نظریه شماره 7/98/1169 مورخ 1398/11/19 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
• نظریه شماره 1697/96/7 مورخ 1396/07/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه