ماده ۱۲۹۹ قانون مدنی

ماده ۱۲۹۹ قانون مدنی: دفتر تجارتی در موارد مفصلهٔ ذیل دلیل محسوب نمی‌شود:

1. در صورتی که مدلل شود اوراق جدیدی به دفتر داخل کرده‌اند یا دفتر تراشیدگی دارد.
2. وقتی که در دفتر بی‌ترتیبی و اغتشاشی کشف شود که بر نفع صاحب دفتر باشد.
3. وقتی که بی‌اعتباری دفتر، سابقاً به جهتی از جهات در محکمه مدلل شده باشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

«دلیل« در لغت، یعنی راهنما، رهبر و رهنمون.

مطالعات تطبیقی

• در قانون مدنی جدید فرانسه در ماده ۱۱۹۰ در راستای تفسیر قرارداد «در حالت شک» گفته شده‌ است که در قرارداد با گفتگوی آزاد تفسیر علیه متعهدله و به نفع متعهد، و در قرارداد الحاقی تفسیر علیه کسی که آن را تنظیم نموده‌ است، خواهد شد، در حقوق ایران چنین تفسیری به صراحت در قوانین نیامده است لیکن به نوعی این امر از ماده ۱۲۹۹ قانون مدنی استنباط می‌گردد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

دفتر تاجر بر علیه غیرتاجر، می‌تواند به عنوان قرینه یا اماره قضایی، مبنی بر مدیون بودن او به تاجر، مورد استناد قرار گیرد، و به طور کلی دفاتر تجاری تجار، علیه غیر بازرگانان، دلیل محسوب نمی‌گردد.

به نظر برخی از حقوقدانان، اگر قسمتی از دفاتر تجاری تاجر، مخدوش باشد؛ به دلیل رعایت اصل تجزیه ناپذیری سند، دیگر نمی‌توان آن دفاتر را به عنوان سند، مورد استناد قرار داد، بلکه تنها ممکن است دفتر مزبور، به عنوان اماره ای بر علیه تاجر مورد استفاده قرار گیرد.

نکات توضیحی

به نظر برخی دیگر از حقوقدانان، با توجه به اطلاق قانون، در صورتی که دفتر تجارتی مشمول یکی از بندهای ماده ۱۲۹۹ قانون مدنی باشد؛ از اعتبار ساقط بوده؛ و دیگر قابل استناد نیست.

انتقادات

موانع ایجاد اعتبار برای دفاتر تجارتی مندرج در ماده ۱۲۹۹ قانون مدنی، خلاف ظاهر و اصل بوده؛ و بدون ارائه دلیل و توجیه منطقی، به صرف وجود ایراد یا نقصی در دفتر تاجر، نباید حکم به عدم اعتبار آن صادر نمود.