ماده ۶۹۱ قانون مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
(اضافه کردن نظریه مشورتی)
 
(۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
ضمانِ دینی که هنوز سبب آن ایجاد نشده است، باطل است.
'''ماده ۶۹۱ قانون مدنی''': [[ضمان|ضمانِ]] [[دیون|دینی]] که هنوز [[سبب]] آن ایجاد نشده‌است، [[بطلان عقد|باطل]] است.
* {{زیتونی|[[ماده ۶۹۰ قانون مدنی|مشاهده ماده قبلی]]}}
* {{زیتونی|[[ماده ۶۹۲ قانون مدنی|مشاهده ماده بعدی]]}}


*{{زیتونی|مشاهده ماده قبلی}}
*{{زیتونی|مشاهده ماده بعدی}}
== توضیح واژگان ==
== توضیح واژگان ==
سبب، چیزی است که درصورت فقدان مانع بر سر راه آن، باعث به وجود آمدن چیز دیگری می گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مسئولیت مدنی تولیدکنندگان و فروشندگان کالا|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3909708|صفحه=|نام۱=صادق|نام خانوادگی۱=مددی|چاپ=-}}</ref>
«سبب»، چیزی است که در صورت فقدان مانع بر سر راه آن، باعث به وجود آمدن چیز دیگری می‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مسئولیت مدنی تولیدکنندگان و فروشندگان کالا|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3909708|صفحه=|نام۱=صادق|نام خانوادگی۱=مددی|چاپ=-}}</ref>


== پیشینه ==
== مطالعات تطبیقی ==
به موجب ماده 2012 قانون مدنی فرانسه، در فرض فقدان یک یا چند تعهد صحیح، ضمان اعتباری ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی قراردادهای ویژه (اشاعه، شرکت مدنی، تقسیم مال مشترک، ودیعه، وکالت، ضمان)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=520736|صفحه=|نام۱=سیدمحمود|نام خانوادگی۱=کاشانی|چاپ=1}}</ref>
به موجب ماده ۲۰۱۲ قانون مدنی فرانسه، در فرض فقدان یک یا چند [[تعهد]] صحیح، ضمان، اعتباری ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی قراردادهای ویژه (اشاعه، شرکت مدنی، تقسیم مال مشترک، ودیعه، وکالت، ضمان)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=520736|صفحه=|نام۱=سیدمحمود|نام خانوادگی۱=کاشانی|چاپ=1}}</ref>


== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
برخلاف حکم این ماده، باتوجه به مقررات باب دهم قانون تجارت، ضمان از دین آینده صحیح است. خواه سبب دین به وجود آمده؛ و یا به وجود نیامده باشد. مقررات مزبور، دلالت بر پذیرش تبعی بودن تعهد ضامن دارد. بدین ترتیب که در دین آینده، تعهد ضامن، تابع ایجاد دین بر ذمه مدیون اصلی است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی قراردادهای ویژه (اشاعه، شرکت مدنی، تقسیم مال مشترک، ودیعه، وکالت، ضمان)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=520736|صفحه=|نام۱=سیدمحمود|نام خانوادگی۱=کاشانی|چاپ=1}}</ref>
برخلاف حکم این ماده، با توجه به مقررات باب دهم [[قانون تجارت]]، [[ضمان از دین آینده]] صحیح است، خواه سبب دین به وجود آمده؛ یا به وجود نیامده باشد، مقررات مزبور، دلالت بر پذیرش [[تعهد تبعی|تبعی بودن تعهد]] [[ضامن]] دارد، بدین ترتیب که در دین آینده، تعهد ضامن، تابع ایجاد دین بر [[ذمه]] [[مدیون]] اصلی است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی قراردادهای ویژه (اشاعه، شرکت مدنی، تقسیم مال مشترک، ودیعه، وکالت، ضمان)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=520736|صفحه=|نام۱=سیدمحمود|نام خانوادگی۱=کاشانی|چاپ=1}}</ref>
 
[[انتقال دین|انتقال]] [[دین معلق]] به ذمه ضامن را می‌توان پذیرفت؛ زیرا فرض بر این است که دین، با همه اوصاف و ویژگی‌های خود منتقل می‌گردد؛ و دیگر چه تفاوتی می‌نماید که منجز یا معلق باشد؟ چرا که در فاصله بین [[انشاء|انشای]] عقد و تحقق [[شرط]]، بدون تردید، یک رابطه حقوقی میان [[داین]] و مدیون به وجود آمده؛ که باید مفاد آن را رعایت نموده؛ و نسبت به آن پایبند باشند، ولی نباید رابطه مزبور را با دین مشتبه نمود، در واقع پیدایش دین، مؤخر بر تحقق شرط بوده؛ و تا آن زمان، نمی‌توان آن را بر ذمه [[مشروط علیه|مشروطٌ علیه]] مستقر دانست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (عقود معین، قسمت چهارم) (عقود اذنی، وثیقه‌های دین، ودیعه، عاریه، وکالت، ضمان)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=سهامی انتشار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2658688|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=6}}</ref>
 
== مطالعات فقهی ==
=== سوابق فقهی ===
با توجه به اینکه ضمان، عبارت است از نفس تعهد و تکلیف، و در آن، [[مشغول‌ الذمه|اشتغال ذمه]] [[مضمون عنه|مضمونٌ عنه]] شرط نمی‌باشد؛ لذا ضمان نسبت [[نفقه آینده]] را می‌توان پذیرفت.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=عقد ضمان|ترجمه=|جلد=|سال=1385|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=506692|صفحه=|نام۱=آیت اله سیدمحمد|نام خانوادگی۱=موسوی بجنوردی|چاپ=1}}</ref>


انتقال دین معلق به ذمه ضامن را می توان پذیرفت. زیرا فرض بر این است که دین، با همه اوصاف و ویژگی های خود منتقل می گردد؛ و دیگر چه تفاوتی می نماید که منجز و یا معلق باشد؟ چراکه در فاصله بین انشای عقد و تحقق شرط، بدون تردید، یک رابطه حقوقی میان داین و مدیون به وجود آمده؛ که باید مفاد آن را رعایت نموده؛ و نسبت به آن پایبند باشند. ولی نباید رابطه مزبور را با دین مشتبه نمود. درواقع پیدایش دین، مؤخر بر تحقق شرط بوده؛ و تا آن زمان، نمی توان آن را بر ذمه مشروطٌ علیه مستقر دانست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (عقود معین، قسمت چهارم) (عقود اذنی، وثیقه های دین، ودیعه،عاریه، وکالت، ضمان)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=سهامی انتشار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2658688|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=6}}</ref>
== رویه‌های قضایی ==
به موجب نظر [[نشست قضایی|کمیسیون نشست‌های قضایی]]، به مناسبت نشست قضات دادگستری کلاله: «مطابق ماده ۶۹۱ قانون مدنی، ضمان دینی که هنوز سبب آن ایجاد نشده؛ باطل است؛ لذا اخذ ضامن برای [[تادیه|تأدیه]] [[خسارت تأخیر تأدیه]]، صحیح به نظر نمی‌رسد؛ زیرا سبب ادای دین، زمانی ایجاد می‌گردد که [[متعهد]]، از پرداخت به موقع اقساط وام امتناع ورزد؛ و از این رهگذر خسارتی متوجه [[بانک]] شود؛ که در این صورت ذمه ضامن، در مقابل [[مضمون له|مضمونٌ له]] مشغول می‌شود؛ و به این ترتیب به لحاظ اینکه امری محتمل است؛ و ورود خسارت فعلیت نیافته؛ با مفاد ماده مرقوم مخالفت صریح دارد، اما التزام به پرداخت دین یا [[خسارت احتمالی]] آینده، به گونه ای که ایجاد [[التزام به تادیه معلق|التزام]]، معلق به تحقق دین اصلی باشد؛ بلامانع به نظر می‌رسد، لیکن این التزام از باب ضمان، به‌شمار نمی‌آید؛ و از این جهت فاقد آثار قانونی است، ولی بر مبنای [[ماده ۱۰ قانون مدنی]]، لازم الوفا و [[نفوذ|نافذ]] است.»<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه نشست‌های قضایی مسائل قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1009516|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضاییه|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref>


== سوابق فقهی ==
* [[نظریه شماره 7/99/1061 مورخ 1399/08/27 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره عدم تعلق خسارت تاخیر تادیه به راهن پس از تاریخ توقف بابت تسهیلات دریافتی تاجر]]
باتوجه به اینکه ضمان، عبارت است از نفس تعهد و تکلیف، و در آن، اشتغال ذمه مضمونٌ عنه شرط نمی باشد؛ لذا ضمان نسبت نفقه آینده را می توان پذیرفت.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=عقد ضمان|ترجمه=|جلد=|سال=1385|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=506692|صفحه=|نام۱=آیت اله سیدمحمد|نام خانوادگی۱=موسوی بجنوردی|چاپ=1}}</ref>


== رویه های قضایی ==
== مقالات مرتبط ==
به موجب نظر کمیسیون نشست های قضایی، به مناسبت نشست قضات دادگستری کلاله، "مطابق ماده 691 قانون مدنی، ضمان دینی که هنوز سبب آن ایجاد نشده؛ باطل است. لذا اخذ ضامن برای تأدیه خسارت تأخیر تأدیه، صحیح به نظر نمی رسد. زیرا سبب ادای دین، زمانی ایجاد می گردد که متعهد، از پرداخت به موقع اقساط وام امتناع ورزد؛ و از این رهگذر خسارتی متوجه بانک شود؛ که دراینصورت ذمه ضامن، درمقابل مضمونٌ له مشغول می شود؛ و این ترتیب به لحاظ اینکه امری محتمل است؛ و ورود خسارت فعلیت نیافته؛ با مفاد ماده مرقوم مخالفت صریح دارد. اما التزام به پرداخت دین یا خسارت احتمالی آینده، به گونه ای که ایجاد التزام، معلق به تحقق دین اصلی باشد؛ بلامانع به نظر می رسد. لیکن این التزام از باب ضمان، به شمار نمی آید؛ و از این جهت فاقد آثار قانونی است. ولی برمبنای ماده 10 قانون مدنی، لازم الوفا و نافذ است."<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه نشست های قضایی مسائل قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1009516|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضاییه|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref>
* [[استاد جعفری لنگرودی و شعائر الاسلام]]
* [[ناقلیت یا کاشفیت شرط تعلیقی و آثار آن در حقوق ایران]]
* [[ماهیت‌ حقوقی‌ ضمانت‌نامه‌های‌ بانکی‌ در ایران]]


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{مواد قانون مدنی}}
{{مواد قانون مدنی}}
[[رده:مواد قانون مدنی]]
[[رده:اموال]]
[[رده:عقود-معین]]
[[رده:ضمان عقدی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۲۰

ماده ۶۹۱ قانون مدنی: ضمانِ دینی که هنوز سبب آن ایجاد نشده‌است، باطل است.

توضیح واژگان

«سبب»، چیزی است که در صورت فقدان مانع بر سر راه آن، باعث به وجود آمدن چیز دیگری می‌گردد.[۱]

مطالعات تطبیقی

به موجب ماده ۲۰۱۲ قانون مدنی فرانسه، در فرض فقدان یک یا چند تعهد صحیح، ضمان، اعتباری ندارد.[۲]

نکات توضیحی تفسیری دکترین

برخلاف حکم این ماده، با توجه به مقررات باب دهم قانون تجارت، ضمان از دین آینده صحیح است، خواه سبب دین به وجود آمده؛ یا به وجود نیامده باشد، مقررات مزبور، دلالت بر پذیرش تبعی بودن تعهد ضامن دارد، بدین ترتیب که در دین آینده، تعهد ضامن، تابع ایجاد دین بر ذمه مدیون اصلی است.[۳]

انتقال دین معلق به ذمه ضامن را می‌توان پذیرفت؛ زیرا فرض بر این است که دین، با همه اوصاف و ویژگی‌های خود منتقل می‌گردد؛ و دیگر چه تفاوتی می‌نماید که منجز یا معلق باشد؟ چرا که در فاصله بین انشای عقد و تحقق شرط، بدون تردید، یک رابطه حقوقی میان داین و مدیون به وجود آمده؛ که باید مفاد آن را رعایت نموده؛ و نسبت به آن پایبند باشند، ولی نباید رابطه مزبور را با دین مشتبه نمود، در واقع پیدایش دین، مؤخر بر تحقق شرط بوده؛ و تا آن زمان، نمی‌توان آن را بر ذمه مشروطٌ علیه مستقر دانست.[۴]

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

با توجه به اینکه ضمان، عبارت است از نفس تعهد و تکلیف، و در آن، اشتغال ذمه مضمونٌ عنه شرط نمی‌باشد؛ لذا ضمان نسبت نفقه آینده را می‌توان پذیرفت.[۵]

رویه‌های قضایی

به موجب نظر کمیسیون نشست‌های قضایی، به مناسبت نشست قضات دادگستری کلاله: «مطابق ماده ۶۹۱ قانون مدنی، ضمان دینی که هنوز سبب آن ایجاد نشده؛ باطل است؛ لذا اخذ ضامن برای تأدیه خسارت تأخیر تأدیه، صحیح به نظر نمی‌رسد؛ زیرا سبب ادای دین، زمانی ایجاد می‌گردد که متعهد، از پرداخت به موقع اقساط وام امتناع ورزد؛ و از این رهگذر خسارتی متوجه بانک شود؛ که در این صورت ذمه ضامن، در مقابل مضمونٌ له مشغول می‌شود؛ و به این ترتیب به لحاظ اینکه امری محتمل است؛ و ورود خسارت فعلیت نیافته؛ با مفاد ماده مرقوم مخالفت صریح دارد، اما التزام به پرداخت دین یا خسارت احتمالی آینده، به گونه ای که ایجاد التزام، معلق به تحقق دین اصلی باشد؛ بلامانع به نظر می‌رسد، لیکن این التزام از باب ضمان، به‌شمار نمی‌آید؛ و از این جهت فاقد آثار قانونی است، ولی بر مبنای ماده ۱۰ قانون مدنی، لازم الوفا و نافذ است.»[۶]

مقالات مرتبط

منابع

  1. صادق مددی. مسئولیت مدنی تولیدکنندگان و فروشندگان کالا. چاپ -. میزان، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3909708
  2. سیدمحمود کاشانی. حقوق مدنی قراردادهای ویژه (اشاعه، شرکت مدنی، تقسیم مال مشترک، ودیعه، وکالت، ضمان). چاپ 1. میزان، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 520736
  3. سیدمحمود کاشانی. حقوق مدنی قراردادهای ویژه (اشاعه، شرکت مدنی، تقسیم مال مشترک، ودیعه، وکالت، ضمان). چاپ 1. میزان، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 520736
  4. ناصر کاتوزیان. حقوق مدنی (عقود معین، قسمت چهارم) (عقود اذنی، وثیقه‌های دین، ودیعه، عاریه، وکالت، ضمان). چاپ 6. سهامی انتشار، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2658688
  5. آیت اله سیدمحمد موسوی بجنوردی. عقد ضمان. چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1385.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 506692
  6. مجموعه نشست‌های قضایی مسائل قانون مدنی. چاپ 1. جنگل، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1009516