ماده ۹۵۶ قانون مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «اهلیت برای دارا بودن حقوق با زنده متولد شدن انسان شروع و با مرگ او تمام می‌شو...» ایجاد کرد)
 
 
(۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱۰ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
اهلیت برای دارا بودن حقوق با زنده متولد شدن انسان شروع و با مرگ او تمام می‌شود.
'''ماده ۹۵۶ قانون مدنی''': [[اهلیت]] برای دارا بودن [[حق|حقوق]] با زنده [[تولد|متولد]] شدن انسان شروع و با [[وفات|مرگ]] او تمام می‌شود.
* {{زیتونی|[[ماده ۹۵۵ قانون مدنی|مشاهده ماده قبلی]]}}
* {{زیتونی|[[ماده ۹۵۷ قانون مدنی|مشاهده ماده بعدی]]}}


== توضیح واژگان ==
== مواد مرتبط ==
فاقد اهلیت یعنی کسی که از کسب یا اجرای حقوق و تکالیف خود ممنوع است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی  (جلد اول) (شخصیت و اهلیت در حقوق مدنی)|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1269744|صفحه=|نام۱=محمدحسین|نام خانوادگی۱=ساکت|چاپ=1}}</ref>
* [[ماده ۲ قانون داوری تجاری بین‌المللی]]
* [[ماده ۱۰۱۸ قانون مدنی]]
* [[ماده ۲۷۸ قانون آیین دادرسی مدنی]]
* [[ماده ۲ قانون آیین دادرسی مدنی]]
* [[ماده 232 قانون امور حسبی|ماده ۲۳۲ قانون امور حسبی]]


به استحقاق شخص جهت برخورداری از حق را، اهلیت تمتع گویند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ایجاد و سقوط تعهدات ناشی از عقد در حقوق اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=دانش پذیر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1131248|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=علی آبادی|چاپ=2}}</ref> و به توانایی مدنظر قانونگذار، جهت برخورداری از حق، اهلیت تمتع گویند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=داوری (کلیات داوری، شرایط قانونی و محدودیت های داوری، حل تعارض در داوری های تجاری بین المللی)|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=نگاه بینه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5086016|صفحه=|نام۱=موسی|نام خانوادگی۱=پاشابنیاد|چاپ=2}}</ref>
== مطالعات تطبیقی ==
برابر با [[منشور ملل متحد]]، انسان به محض تولد، از [[حقوق بشر]]، برخوردار می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سقط جنین (مجموعه مقالات سمینار میان رشته‌ای سقط جنین) (بررسی سقط جنین از منظر پزشکی، حقوقی، فقهی، اخلاقی، فلسفی، روانشناختی و جامعه‌شناسی)|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1148896|صفحه=|نام۱=جمعی از نویسندگان|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref> در حقوق آلمان و ایتالیا، صرف زنده متولد شدن را برای اهلیت، کافی دانسته‌اند،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1375|ناشر=طه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=406252|صفحه=|نام۱=|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref> اما در حقوق فرانسه، قابلیت بقا را برای اعطای شخصیت به انسان، لازم دانسته‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد اول) (اشخاص و محجورین)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5136408|صفحه=|نام۱=علی عباس|نام خانوادگی۱=حیاتی|چاپ=1}}</ref>


اهلیت استیفا یعنی توانایی مورد نظر قانونگذار جهت اعمال حق<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد اول) (اشخاص و محجورین)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5005204|صفحه=|نام۱=علی عباس|نام خانوادگی۱=حیاتی|چاپ=1}}</ref>
== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
اصل، بر برخورداری انسان از [[اهلیت تمتع|حق تمتع]] است؛ مگر در مواردی که بنا بر مصالح اجتماعی، توسط قانونگذار ممنوع شده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره مقدماتی حقوق مدنی (جلد اول) (اشخاص و اموال)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=11228|صفحه=|نام۱=سیدحسین|نام خانوادگی۱=صفایی|چاپ=11}}</ref>


== پیشینه ==
یکی از حقوقدانان، به جای (اهلیت تمتع)، استفاده از لفظ «اهلیت تملک» را، پیشنهاد نموده‌است؛ زیرا به نظر ایشان، اهلیت تمتع، اعم از توانایی دارا شدن حق، و نیز شایستگی لازم، برای اجرای آن است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد اول) (شخصیت و اهلیت در حقوق مدنی)|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1268176|صفحه=|نام۱=محمدحسین|نام خانوادگی۱=ساکت|چاپ=1}}</ref>
در حقوق آلمان و ایتالیا، صرف زنده متولد شدن را، برای اهلیت، کافی دانسته اند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1375|ناشر=طه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=406252|صفحه=|نام۱=|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref>
 
در حقوق فرانسه، قابلیت بقا را، برای اعطای شخصیت به انسان، لازم دانسته اند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد اول) (اشخاص و محجورین)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5136408|صفحه=|نام۱=علی عباس|نام خانوادگی۱=حیاتی|چاپ=1}}</ref>
 
برابر با منشور ملل متحد، انسان به محض تولد، از حقوق بشر، برخوردار می شود. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سقط جنین (مجموعه مقالات سمینار میان رشته ای سقط جنین) (بررسی سقط جنین از منظر پزشکی، حقوقی، فقهی، اخلاقی، فلسفی، روانشناختی و جامعه شناسی)|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1148896|صفحه=|نام۱=جمعی از نویسندگان|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref>
 
== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
اصل، بر برخورداری انسان از حق تمتع است؛ مگر در مواردی که بنا بر مصالح اجتماعی، توسط قانونگذار ممنوع شده است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره مقدماتی حقوق مدنی (جلد اول) (اشخاص و اموال)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=11228|صفحه=|نام۱=سیدحسین|نام خانوادگی۱=صفایی|چاپ=11}}</ref>


یکی از حقوقدانان، به جای (اهلیت تمتع)، استفاده از لفظ (اهلیت تملک) را، پیشنهاد نموده است؛ زیرا به نظر ایشان، اهلیت تمتع، اعم از توانایی داراشدن حق، و نیز شایستگی لازم، برای اجرای آن است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی  (جلد اول) (شخصیت و اهلیت در حقوق مدنی)|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1268176|صفحه=|نام۱=محمدحسین|نام خانوادگی۱=ساکت|چاپ=1}}</ref>
منظور از واژه «حقوق» در این ماده، فقط [[حقوق مدنی]] است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1375|ناشر=طه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=406464|صفحه=|نام۱=|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مفقودان و ایثارگران از دیدگاه حقوقی و قوانین حمایتی|ترجمه=|جلد=|سال=1380|ناشر=آستان قدس رضوی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=73416|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=امینیان مدرس|چاپ=1}}</ref> و اهلیت برای برخورداری از [[حقوق سیاسی]]، نظیر [[حق رأی]]، به محض تولد، شروع نخواهد شد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1375|ناشر=طه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=406468|صفحه=|نام۱=|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref>


منظور از حقوق در این ماده، فقط حقوق مدنی است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1375|ناشر=طه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=406464|صفحه=|نام۱=|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref> <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مفقودان و ایثارگران از دیدگاه حقوقی و قوانین حمایتی|ترجمه=|جلد=|سال=1380|ناشر=آستان قدس رضوی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=73416|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=امینیان مدرس|چاپ=1}}</ref>  و اهلیت برای برخورداری از حقوق سیاسی، نظیر حق رأی، به محض تولد، شروع نخواهدشد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1375|ناشر=طه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=406468|صفحه=|نام۱=|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref>
== نکات توضیحی ==
شخصیت مدنی انسان، نظیر برخورداری از نام، حق انسان بر تصویر و فیلم خود، و … شایسته حمایت است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد اول) (اشخاص و محجورین)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3109140|صفحه=|نام۱=مراد|نام خانوادگی۱=مقصودی|چاپ=2}}</ref> محرومیت از اهلیت، با اصول «[[آزادی]]» و «برابری» مندرج در [[قانون اساسی]]، [[تعارض]] دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شخصیت حقوقی (حقوق مدنی، حقوق تجارت، حقوق اساسی، حقوق بین‌الملل خصوصی و عمومی، حقوق اداری و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=بهنامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1167320|صفحه=|نام۱=محمدجواد|نام خانوادگی۱=صفار|چاپ=1}}</ref>


شخصیت مدنی انسان، نظیر برخورداری از نام، حق انسان بر تصویر و فیلم خود، و ... شایسته حمایت است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد اول) (اشخاص و محجورین)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3109140|صفحه=|نام۱=مراد|نام خانوادگی۱=مقصودی|چاپ=2}}</ref>
== رویه‌های قضایی ==
* [[رای وحدت رویه شماره 732 مورخ 1393/1/19 هیات عمومی دیوان عالی کشور|رای وحدت رویه شماره ۷۳۲ مورخ ۱۳۹۳/۱/۱۹ هیئت عمومی دیوان عالی کشور]]
* [[رای دادگاه درباره اثر وکالتنامه نسبت به اموال آینده موکل (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۳۳۰۱۶۱۷)]]
* [[رای دادگاه درباره احراز افاقه محجور جهت صدور حکم رفع حجر (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۳۰۰۲۰۷۰)]]
* [[نظریه شماره 7/99/1001 مورخ 1399/07/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره توقیف و برداشت از حساب بانکی مولی علیهِ محکوم علیه از سوی محکوم له]]


محرومیت از اهلیت، با اصول "آزادی" و "برابری" مندرج در قانون اساسی، تعارض دارد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شخصیت حقوقی (حقوق مدنی، حقوق تجارت، حقوق اساسی، حقوق بین الملل خصوصی و عمومی، حقوق اداری و کیفری)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=بهنامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1167320|صفحه=|نام۱=محمدجواد|نام خانوادگی۱=صفار|چاپ=1}}</ref>
== مقالات مرتبط ==
* [[بررسی فقهی حقوقی ابزار مشتقه سوآپ ومقایسه آن با نهادهای مشابه درحقوق ایران]]
* [[بررسی فقهی حقوقی انفساخ عقد نکاح ناشی از موت مغزی و آثار آن بر روابط زوجین]]
* [[بررسی آثار حقوقی مترتب بر تمایز صلاحیت در حقوق عمومی و اهلیت در حقوق خصوصی]]
* [[مبانی و تشکیل قراردادهای الکترونیکی آتی نفت]]


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{مواد قانون مدنی}}
[[رده:مواد قانون مدنی]]
[[رده:اشخاص]]
[[رده:کلیات]]
[[رده:اهلیت]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۲:۱۲

ماده ۹۵۶ قانون مدنی: اهلیت برای دارا بودن حقوق با زنده متولد شدن انسان شروع و با مرگ او تمام می‌شود.

مواد مرتبط

مطالعات تطبیقی

برابر با منشور ملل متحد، انسان به محض تولد، از حقوق بشر، برخوردار می‌شود.[۱] در حقوق آلمان و ایتالیا، صرف زنده متولد شدن را برای اهلیت، کافی دانسته‌اند،[۲] اما در حقوق فرانسه، قابلیت بقا را برای اعطای شخصیت به انسان، لازم دانسته‌اند.[۳]

نکات توضیحی تفسیری دکترین

اصل، بر برخورداری انسان از حق تمتع است؛ مگر در مواردی که بنا بر مصالح اجتماعی، توسط قانونگذار ممنوع شده‌است.[۴]

یکی از حقوقدانان، به جای (اهلیت تمتع)، استفاده از لفظ «اهلیت تملک» را، پیشنهاد نموده‌است؛ زیرا به نظر ایشان، اهلیت تمتع، اعم از توانایی دارا شدن حق، و نیز شایستگی لازم، برای اجرای آن است.[۵]

منظور از واژه «حقوق» در این ماده، فقط حقوق مدنی است.[۶][۷] و اهلیت برای برخورداری از حقوق سیاسی، نظیر حق رأی، به محض تولد، شروع نخواهد شد.[۸]

نکات توضیحی

شخصیت مدنی انسان، نظیر برخورداری از نام، حق انسان بر تصویر و فیلم خود، و … شایسته حمایت است.[۹] محرومیت از اهلیت، با اصول «آزادی» و «برابری» مندرج در قانون اساسی، تعارض دارد.[۱۰]

رویه‌های قضایی

مقالات مرتبط

منابع

  1. سقط جنین (مجموعه مقالات سمینار میان رشته‌ای سقط جنین) (بررسی سقط جنین از منظر پزشکی، حقوقی، فقهی، اخلاقی، فلسفی، روانشناختی و جامعه‌شناسی). چاپ 1. سمت، 1386.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1148896
  2. حقوق مدنی. چاپ 1. طه، 1375.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 406252
  3. علی عباس حیاتی. حقوق مدنی (جلد اول) (اشخاص و محجورین). چاپ 1. میزان، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5136408
  4. سیدحسین صفایی. دوره مقدماتی حقوق مدنی (جلد اول) (اشخاص و اموال). چاپ 11. میزان، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 11228
  5. محمدحسین ساکت. حقوق مدنی (جلد اول) (شخصیت و اهلیت در حقوق مدنی). چاپ 1. جنگل، 1386.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1268176
  6. حقوق مدنی. چاپ 1. طه، 1375.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 406464
  7. محمد امینیان مدرس. مفقودان و ایثارگران از دیدگاه حقوقی و قوانین حمایتی. چاپ 1. آستان قدس رضوی، 1380.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 73416
  8. حقوق مدنی. چاپ 1. طه، 1375.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 406468
  9. مراد مقصودی. حقوق مدنی (جلد اول) (اشخاص و محجورین). چاپ 2. خرسندی، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3109140
  10. محمدجواد صفار. شخصیت حقوقی (حقوق مدنی، حقوق تجارت، حقوق اساسی، حقوق بین‌الملل خصوصی و عمومی، حقوق اداری و کیفری). چاپ 1. بهنامی، 1390.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1167320