ماده ۸۸۸ قانون مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
(ابرابزار) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''ماده ۸۸۸ قانون مدنی''': ضابطه [[حجب]] از اصل | '''ماده ۸۸۸ قانون مدنی''': ضابطه [[حجب]] از اصل [[ارث]]، رعایت اقربیت به میت است؛ بنابراین هر [[طبقات ارث|طبقه]] از [[وارث|وراث]]، طبقهٔ بعد را از [[ارث]] محروم می‌نماید مگر در مورد [[ماده ۹۳۶ قانون مدنی|۹۳۶]] و موردی که وارث دورتر بتواند به سمت [[قائم مقام|قائم‌مقامی]] ارث ببرد که در این صورت هر دو ارث می‌برند. | ||
* {{زیتونی|[[ماده ۸۸۷ قانون مدنی|مشاهده ماده قبلی]]}} | * {{زیتونی|[[ماده ۸۸۷ قانون مدنی|مشاهده ماده قبلی]]}} | ||
* {{زیتونی|[[ماده ۸۸۹ قانون مدنی|مشاهده ماده بعدی]]}} | * {{زیتونی|[[ماده ۸۸۹ قانون مدنی|مشاهده ماده بعدی]]}} | ||
== مواد مرتبط == | |||
* [[ماده ۸۸۷ قانون مدنی]] | |||
* [[ماده ۸۸۹ قانون مدنی]] | |||
* [[ماده ۹۳۶ قانون مدنی]] | |||
== توضیح واژگان == | == توضیح واژگان == | ||
«حجب به شخص» یعنی وارث، به دلیل شخصیت خود و نحوه انتساب به متوفی، دیگری را از ارث محروم می‌نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی تطبیقی موانع ارث|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1071840|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=روشن|چاپ=1}}</ref> | |||
== نکات تفسیری دکترین ماده 888 قانون مدنی == | |||
== نکات | اصلی‌ترین معیار در تعیین وارث از میان [[قرابت نسبی|خویشان نسبی]]، درجه [[قرابت]] با متوفی است، [[اقربا|اقربای]] نزدیک، اقربای دور را، از ارث محروم می‌نمایند، این ضابطه، [[قانون آمره|آمره]] بوده و نمی‌توان با [[قرارداد]] یا [[وصیت]]، خلاف آن را مقرر داشت.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره مقدماتی حقوق مدنی (ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4317276|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=4}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=اساس در قوانین مدنی (المدونه)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1445184|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=1}}</ref> | ||
اصلی‌ترین معیار در تعیین وارث از میان خویشان | |||
در رابطه بین دو صنف از یک طبقه، حجب معنایی ندارد؛ بلکه حجب، در بین اشخاص درون یک صنف، ظهور می‌یابد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره حقوق مدنی (جلد اول) (ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=197580|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=5}}</ref> در واقع، درون هر صنف، وارث نزدیکتر، وارث دورتر به متوفی را، از ارث محروم می‌نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه محشای قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1715048|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=3}}</ref> [[حجب حرمانی|حجب کل]]، هم در طبقات ارث قابل تصور است؛ و هم در میان درجات موجود در هر طبقه.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=اساس در قوانین مدنی (المدونه)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1445184|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=1}}</ref> | |||
== مطالعات فقهی == | |||
=== مستندات فقهی === | |||
با توجه به [[آیه ۶ سوره احزاب]]: "... أُولُو الأرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَی بِبَعْضٍ فِی کِتَابِ اللَّهِ…"، خویشان نزدیک متوفی، خویشان دورتر را، از ارث محروم می‌نمایند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره حقوق مدنی (جلد اول) (ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=197700|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=5}}</ref> | |||
با استناد به روایتی از امام صادق، خویشان نزدیک تر به میت، بر خویشان دورتر، در ارث بری اولویت دارند،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=منابع فقه شیعه ترجمه جامع احادیث الشیعه آیه اله سیدحسین بروجردی (جلد بیست و نه) (ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=فرهنگ سبز|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5011264|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=اسماعیل تبار|نام۲=سیداحمدرضا|نام خانوادگی۲=حسینی|نام۳=محمدحسین (ترجمه)|نام خانوادگی۳=مهوری|چاپ=1}}</ref> همچنین با توجه به روایتی از امام باقر، با وجود پدر برای متوفی، [[جد]] و عموی او، از ارث محروم هستند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=منابع فقه شیعه ترجمه جامع احادیث الشیعه آیه اله سیدحسین بروجردی (جلد بیست و نه) (ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=فرهنگ سبز|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5036436|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=اسماعیل تبار|نام۲=سیداحمدرضا|نام خانوادگی۲=حسینی|نام۳=محمدحسین (ترجمه)|نام خانوادگی۳=مهوری|چاپ=1}}</ref> | |||
== مصادیق و نمونه ها == | |||
* در صورتی که پدر متوفی زنده باشد؛ به برادر وی، چیزی نمی‌رسد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره حقوق مدنی (جلد دوم) (ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4275184|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=2}}</ref> | |||
* برادر ابوینی، حاجب برادر ابی، از اصل ارث است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=خود آموز و راهنمای حقوق مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=طرح نوین اندیشه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2006220|صفحه=|نام۱=میترا|نام خانوادگی۱=ضرابی|چاپ=4}}</ref> | |||
* پدر متوفی، پدربزرگ او را از ارث، محروم می‌نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبانی حقوق اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1085304|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|چاپ=1}}</ref> | |||
== نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 888 قانون مدنی == | |||
{{هوش مصنوعی (ماده)}} | |||
# ضابطه حجب از ارث، بر اساس اقربیت به میت تعیین می‌شود. | |||
# هر طبقه از وراث، می‌تواند طبقهٔ بعدی را از ارث محروم کند. | |||
# استثنای ماده ۹۳۶ می‌تواند در این ضابطه تفاوت ایجاد کند. | |||
# اگر وارث دورتر به عنوان قائم‌مقام وارث نزدیکتر ارث ببرد، هر دو از ارث بهره‌مند می‌گردند. | |||
# قائم‌مقامی وارث دورتر به او اجازه می‌دهد در کنار وارث نزدیکتر ارث ببرد. | |||
== رویه های قضایی == | |||
* [[نظریه شماره 7/1400/1577 مورخ 1401/02/26 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره حجب نقصانی مادر و رد مابقی ترکه به او]] | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
*{{مواد قانون مدنی}} | *{{مواد قانون مدنی}} | ||
[[رده:مواد قانون مدنی]] | [[رده:مواد قانون مدنی]] | ||
[[رده:اموال]] | [[رده:اموال]] | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۸: | ||
[[رده:ارث]] | [[رده:ارث]] | ||
[[رده:حجب]] | [[رده:حجب]] | ||
{{DEFAULTSORT:ماده 4450}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۵۳
ماده ۸۸۸ قانون مدنی: ضابطه حجب از اصل ارث، رعایت اقربیت به میت است؛ بنابراین هر طبقه از وراث، طبقهٔ بعد را از ارث محروم می‌نماید مگر در مورد ۹۳۶ و موردی که وارث دورتر بتواند به سمت قائم‌مقامی ارث ببرد که در این صورت هر دو ارث می‌برند.
مواد مرتبط
توضیح واژگان
«حجب به شخص» یعنی وارث، به دلیل شخصیت خود و نحوه انتساب به متوفی، دیگری را از ارث محروم می‌نماید.[۱]
نکات تفسیری دکترین ماده 888 قانون مدنی
اصلی‌ترین معیار در تعیین وارث از میان خویشان نسبی، درجه قرابت با متوفی است، اقربای نزدیک، اقربای دور را، از ارث محروم می‌نمایند، این ضابطه، آمره بوده و نمی‌توان با قرارداد یا وصیت، خلاف آن را مقرر داشت.[۲][۳]
در رابطه بین دو صنف از یک طبقه، حجب معنایی ندارد؛ بلکه حجب، در بین اشخاص درون یک صنف، ظهور می‌یابد،[۴] در واقع، درون هر صنف، وارث نزدیکتر، وارث دورتر به متوفی را، از ارث محروم می‌نماید.[۵] حجب کل، هم در طبقات ارث قابل تصور است؛ و هم در میان درجات موجود در هر طبقه.[۶]
مطالعات فقهی
مستندات فقهی
با توجه به آیه ۶ سوره احزاب: "... أُولُو الأرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَی بِبَعْضٍ فِی کِتَابِ اللَّهِ…"، خویشان نزدیک متوفی، خویشان دورتر را، از ارث محروم می‌نمایند.[۷]
با استناد به روایتی از امام صادق، خویشان نزدیک تر به میت، بر خویشان دورتر، در ارث بری اولویت دارند،[۸] همچنین با توجه به روایتی از امام باقر، با وجود پدر برای متوفی، جد و عموی او، از ارث محروم هستند.[۹]
مصادیق و نمونه ها
- در صورتی که پدر متوفی زنده باشد؛ به برادر وی، چیزی نمی‌رسد.[۱۰]
- برادر ابوینی، حاجب برادر ابی، از اصل ارث است.[۱۱]
- پدر متوفی، پدربزرگ او را از ارث، محروم می‌نماید.[۱۲]
نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 888 قانون مدنی
 | محتوای مندرج در این قسمت توسط هوش مصنوعی تولید شده است. |
- ضابطه حجب از ارث، بر اساس اقربیت به میت تعیین می‌شود.
- هر طبقه از وراث، می‌تواند طبقهٔ بعدی را از ارث محروم کند.
- استثنای ماده ۹۳۶ می‌تواند در این ضابطه تفاوت ایجاد کند.
- اگر وارث دورتر به عنوان قائم‌مقام وارث نزدیکتر ارث ببرد، هر دو از ارث بهره‌مند می‌گردند.
- قائم‌مقامی وارث دورتر به او اجازه می‌دهد در کنار وارث نزدیکتر ارث ببرد.
رویه های قضایی
منابع
- ↑ محمد روشن. بررسی تطبیقی موانع ارث. چاپ 1. مجد، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1071840
- ↑ ناصر کاتوزیان. دوره مقدماتی حقوق مدنی (ارث). چاپ 4. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4317276
- ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. اساس در قوانین مدنی (المدونه). چاپ 1. گنج دانش، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1445184
- ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. دوره حقوق مدنی (جلد اول) (ارث). چاپ 5. گنج دانش، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 197580
- ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. مجموعه محشای قانون مدنی. چاپ 3. گنج دانش، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1715048
- ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. اساس در قوانین مدنی (المدونه). چاپ 1. گنج دانش، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1445184
- ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. دوره حقوق مدنی (جلد اول) (ارث). چاپ 5. گنج دانش، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 197700
- ↑ احمد اسماعیل تبار، سیداحمدرضا حسینی و محمدحسین (ترجمه) مهوری. منابع فقه شیعه ترجمه جامع احادیث الشیعه آیه اله سیدحسین بروجردی (جلد بیست و نه) (ارث). چاپ 1. فرهنگ سبز، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5011264
- ↑ احمد اسماعیل تبار، سیداحمدرضا حسینی و محمدحسین (ترجمه) مهوری. منابع فقه شیعه ترجمه جامع احادیث الشیعه آیه اله سیدحسین بروجردی (جلد بیست و نه) (ارث). چاپ 1. فرهنگ سبز، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5036436
- ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. دوره حقوق مدنی (جلد دوم) (ارث). چاپ 2. گنج دانش، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4275184
- ↑ میترا ضرابی. خود آموز و راهنمای حقوق مدنی. چاپ 4. طرح نوین اندیشه، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2006220
- ↑ ابوالقاسم گرجی. مبانی حقوق اسلامی. چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1085304