ماده ۸۹۳ قانون مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «حجب از بعض فرض، در موارد ذیل است: الف- وقتی که برای میت، اولاد یا اولاد اولاد...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
حجب از بعض فرض، در موارد ذیل است:
'''ماده ۸۹۳ قانون مدنی''': [[وراث]]، بعضی به [[فرض]]، بعضی به [[قرابت بر|قرابت]] و بعضی گاه به فرض و گاهی به قرابت [[ارث]] می‌برند.
 
* {{زیتونی|[[ماده ۸۹۲ قانون مدنی|مشاهده ماده قبلی]]}}
الف- وقتی که برای میت، اولاد یا اولاد اولاد باشد: در این صورت ابوین میت از بردن بیش از یک ثلث محروم می‌شوند مگر در مورد ۹۰۸ و ۹۰۹ که ممکن است هر یک از ابوین به عنوان قرابت یا رد بیش از یک سدس ببرد همچنین زوج از بردن بیش از یک ربع و زوجه از بردن بیش از یک ثمن محروم می‌شود.
* {{زیتونی|[[ماده ۸۹۴ قانون مدنی|مشاهده ماده بعدی]]}}
 
ب- وقتی که برای میت چند برادر یا خواهر باشد: در این صورت مادر میت از بردن بیش از یک سدس محروم می‌شود مشروط بر این که:
 
اولاً- لااقل دو برادر یا یک برادر با دو خواهر یا چهار خواهر باشند؛
 
ثانیاً- پدر آن‌ها زنده باشد؛
 
ثالثاً- از ارث ممنوع نباشد مگر به سبب قتل؛
 
رابعاً- ابوینی یا ابی تنها باشند.


== توضیح واژگان ==
== توضیح واژگان ==
مادر، انسانی است ماده، که طفل از نطفه او به وجودمی آید.(85057)
اصطلاح «فرض» که در '''ماده ۸۹۳ قانون مدنی''' مورد اشاره قرار گرفته است، به معنای سهامی معین برای هر یک از ورثه می باشد که میزان آن در قرآن مورد تصریح قرار گرفته است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ترمینولوژی فقه اصطلاح شناسی فقه امامیه|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=پیک کوثر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4162496|صفحه=|نام۱=حمید|نام خانوادگی۱=مسجدسرایی|چاپ=1}}</ref>
 
خواهر، زنی است که بی واسطه، از والدین یا پدر و یا مادر یک شخص، متولد شده باشد.(82529)
 
حجب ولد یعنی اینکه، فرزند میت، باعث کاهش سهم سایر وراث او شود.(81971)
 
حجب نقصان یعنی کاهش فرض وارث، از حد بالا به حد پایین. و حجب نقصان یعنی حجب از قسمتی از فرض. و در تعریفی کامل تر، به افول از بهترین نصیب در ترکه، به دلیل وجود ورثه دیگر برای متوفی، حجب نقصان گویند.(361283)


== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
اخوه متوفی، درصورتی می توانند حاجب مادر از بعض فرض خود شوند که، به هنگام فوت مورث، زنده بوده باشند.(25071) و اخوه متوفی، درصورتی می توانند حاجب مادر از بعض فرض خود شوند که، پدر میت، به موجب یکی از موانع وراثت، محروم از ارث نباشد.(3717) و حجب ولد، سهم ابوین میت را، به یک ششم کاهش می دهد؛ مگر اینکه فرزندان متوفی، منحصر به یک یا چند دختر باشند که در اینصورت، فرزندان میت، فرض خود را برده؛ و والدین او نیز، به حداقل نصیب خود رسیده ؛و درنهایت، آنچه باقی بماند؛ به نسبت سهم هر یک از وراث، به آنان رد می گردد.(185045) و اخوه متوفی، درصورت حصول شرایط قانونی، حاجب مادر از بعض فرض خود می باشند؛ درحالیکه خودشان نمی توانند از میت، ارث ببرند.(265623) و منظور قانونگذار در بند سوم این ماده؛ عدم ممنوعیت اخوه متوفی از ارث می باشد؛ چراکه در لزوم ممنوع نبودن مادر از ارث، تردیدی وجودندارد.(265623) و اجرای لعان درمورد هریک از اخوه میت؛ مانع از این می گردد که شخص مزبور، حاجب مادر از بعض فرض خود گردد. (265623) و اخوه متوفی، درصورتی می توانند حاجب مادر از بعض فرض خود شوند که، حمل نباشند.(428846)
پدر متوفی، با وجود [[ولد|فرزند]] برای وی، به فرض ارث می‌برد؛ و در غیر این صورت، قرابت بر خواهد بود. اگر فرزندان متوفی، منحصر به یک یا چند دختر باشد؛ همگی فرض بر خواهند بود؛ و اگر میت دارای اولاد ذکور و اناث باشند؛ همگی قرابت بر هستند و البته این حکم، در مورد [[اخوه]] متوفی نیز جاری است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=کلیات حقوق اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1381|ناشر=رهام|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3574516|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=بروجردی عبده|چاپ=1}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مدنی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=208388|صفحه=|نام۱=سیدعلی|نام خانوادگی۱=حائری شاه باغ|چاپ=3}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره حقوق مدنی (جلد دوم) (ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4266144|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=2}}</ref>
 
== سوابق فقهی ==
چون پدر، مسئول تأمین هزینه های زندگی اخوه متوفی بوده ؛ لذا خواهران و برادران میت، حاجب مادر از بعض ارث محسوب شده؛ و سهم او را به نصیب ادنی، کاهش می دهند. به همین دلیل، هرچند قتل مانع ارث است؛ اما درفرضی که، یکی از اخوه متوفی، قاتل او باشد؛ بازهم می توانند حاجب نقصانی مادر باشند. (95436)
 
برای اینکه اخوه متوفی، حاجب مادر از بعض سهم خود محسوب گردند؛ باید به صورت حمل نباشند؛ و دیگر اینکه، نسب آنها مشروع باشد؛ و دیگراینکه بین حاجب و محجوب، مغایرت وجودداشته باشد؛ مثلاً پدر میت، براثر نزدیکی به شبهه، از دختر خود، صاحب فرزند نشده باشد؛ و درواقع، به نوعی، عنوان مادر و خواهر برای متوفی، در یک شخص، قابل جمع نباشد. و دیگراینکه، هیچ کدام از اخوه میت، ممنوع از ارث نباشند.(370509)
 
== رویه های قضایی ==
به موجب نظریه مشورتی شماره 126/7 مورخه 5/2/1372 اداره حقوقی قوه قضاییه، اخوه متوفی، درصورتی می توانند حاجب مادر از بعض سهم خود گردند که، به هنگام فوت مورث، پدر او زنده بوده باشد.(139409)
 
باتوجه به نظریه مشورتی شماره 3923/7 مورخه 25/6/1387 اداره حقوقی قوه قضاییه، درصورت وجود هر یک از موانع ارث در اخوه متوفی، به استثنای قتل، مانع از تنزل سهم مادر، از فرض حد اعلی به حد ادنی می گردد.(314654)


== انتقادات ==
وراثت به فرض، مخصوص امور [[مال|مالی]] است؛ و عنوان فرض، در امور غیرمالی نظیر [[حق]] وراثت و [[حق قصاص]]، معنایی ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره حقوق مدنی (جلد اول) (ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=196928|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=5}}</ref>
حجب از بعض، که در صدر این ماده مورد تصریح قرارگرفته است؛ درصورتی امکانپذیر است که وارث، فرض بر باشد؛ هرچند در این ماده، با حصول شرایطی، پدر متوفی نیز همانند مادر او، حداقل نصیب خود را می برد؛ اما به دلیل اینکه پدر، همیشه فرض بر نیست؛ نمی توان او را مشمول حجب نقصانی دانست.(95399)


این ماده؛ رد مازاد ترکه را به والدین متوفی، قرابت محسوب نموده است؛ درصورتیکه مادر میت، در همه شرایط فرض بر بوده؛ و پدر او نیز با وجود فرزند یا نوه برای متوفی، به فرض ارث می برد. پس رد مازاد ترکه به آنان نیز، رد به فرض می باشد.(38865)
== مقالات مرتبط ==


در بند سوم این ماده، درج فعل (نباشد)؛ برای اخوه که جمع هستند؛ مناسب نیست.(428846)
* [[نقد و بررسی ماده 892 قانون مدنی «حجب نقصانی»]]


== مصادیق و نمونه ها ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{مواد قانون مدنی}}


* اگر میت، نه میلیون تومان، ترکه داشته باشد؛ و ورثه او منحصر به یک دختر و مادر باشند؛ دراینصورت، نصف ماترک، به فرض به دختر او می رسد؛ و یک ششم آن نیز، نصیب مادر میت می شود؛ و مابقی ترکه نیز، به نسبت فرض مقرر قانونی، بین آنان تقسیم می گردد.(52070)
[[رده:مواد قانون مدنی]]
[[رده:اموال]]
[[رده:وصیت و ارث]]
[[رده:ارث]]
[[رده:فرض و صاحبان فرض]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۹ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۰:۵۶

ماده ۸۹۳ قانون مدنی: وراث، بعضی به فرض، بعضی به قرابت و بعضی گاه به فرض و گاهی به قرابت ارث می‌برند.

توضیح واژگان

اصطلاح «فرض» که در ماده ۸۹۳ قانون مدنی مورد اشاره قرار گرفته است، به معنای سهامی معین برای هر یک از ورثه می باشد که میزان آن در قرآن مورد تصریح قرار گرفته است.[۱]

نکات توضیحی تفسیری دکترین

پدر متوفی، با وجود فرزند برای وی، به فرض ارث می‌برد؛ و در غیر این صورت، قرابت بر خواهد بود. اگر فرزندان متوفی، منحصر به یک یا چند دختر باشد؛ همگی فرض بر خواهند بود؛ و اگر میت دارای اولاد ذکور و اناث باشند؛ همگی قرابت بر هستند و البته این حکم، در مورد اخوه متوفی نیز جاری است.[۲][۳][۴]

وراثت به فرض، مخصوص امور مالی است؛ و عنوان فرض، در امور غیرمالی نظیر حق وراثت و حق قصاص، معنایی ندارد.[۵]

مقالات مرتبط

منابع

  1. ↑ حمید مسجدسرایی. ترمینولوژی فقه اصطلاح شناسی فقه امامیه. چاپ 1. پیک کوثر، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4162496
  2. ↑ محمد بروجردی عبده. کلیات حقوق اسلامی. چاپ 1. رهام، 1381.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3574516
  3. ↑ سیدعلی حائری شاه باغ. شرح قانون مدنی (جلد دوم). چاپ 3. گنج دانش، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 208388
  4. ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. دوره حقوق مدنی (جلد دوم) (ارث). چاپ 2. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4266144
  5. ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. دوره حقوق مدنی (جلد اول) (ارث). چاپ 5. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 196928
برگرفته از «https://wikihoghoogh.net/w/index.php?title=ماده_۸۹۳_قانون_مدنی&oldid=289330»