ماده ۶۸۰ قانون مدنی

ماده ۶۸۰ قانون مدنی: تمام اموری که وکیل قبل از رسیدن خبر عزل به او در حدود وکالت خود بنماید نسبت به موکل نافذ است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

عزل: فسخ وکالت از سوی موکل را عزل گویند.

پیشینه

به موجب ماده 2008 قانون مدنی فرانسه، و ماده 406 قانون تعهدات سوئیس، اگر وکیل، و به طور کلی نماینده، از فوت موکل، و یا سایر عللی که موجب انفساخ وکالت، و یا ازاله سمت نمایندگی می گردد؛ بی اطلاع بوده؛ و در مدت جهل خود به وجود علل مزبور، در راستای وظایف محوله، اقداماتی را انجام داده باشد؛ باید حکم به اعتبار آن اعمال نمود.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

اگر موکل، در نامه تصریح به عزل وکیل نماید؛ از تاریخ رسیدن نامه به اقامتگاه وکیل، اقدامات وی بلااعتبار می باشد؛ مگراینکه بتواند اثبات نماید که بی اطلاعی او از عزل خویش، بر اثر حادثه ای ناگهانی بوده است.

اگر شکی، منشأ بروز شک دیگری باشد؛ اولی را سببی، و دومی را مسببی نامند. بنابراین استصحاب درمورد اول را، استصحاب سببی، و استصحاب درمورد دوم را، استصحاب مسببی گویند.  باوجود استصحاب سببی، دیگر نوبت به استصحاب مسببی نمی رسد. به عنوان مثال، شخصی مدعی است که به وکیل خود، وکالت در فروش خانه اش را اعطا نموده؛ ولی بعداً او را عزل کرده است. اما وکیل که مطلع از برکناری خویش بوده؛ مبادرت به فروش آن ملک به شخص ثالث نموده است. لذا موکل، درخواست ابطال بیع مزبور را از محکمه می نماید. دراینجا دو شک وجود دارد:

-        تردید در بقای وکالت به هنگام انعقاد بیع.

-        تردید در تملک مشتری نسبت به مبیع.

درواقع شک اول، سبب پدیدآمدن شک دوم گردیده است. بدین ترتیب بقای سمت وکیل تا هنگام بیع، استصحاب گردیده؛ و درنتیجه بیع مزبور نیز معتبر است. مگراینکه مدعی، دلیل موجهی ارائه نماید.

عدم آگاهی وکیل و طرف معامله با وی، نسبت به ازاله وکالت به سبب عزل توسط موکل، دلالت بر حسن نیت آنها، و اعتقادشان به بقای نمایندگی داشته؛ و عمل حقوقی مزبور را بی اعتبار نمی نماید.

سوابق فقهی

تمام اموری که وکیل، قبل از رسیدن خبر عزل به او، در حدود وکالت خود بنماید؛ نسبت به موکل نافذ است.

رویه های قضایی

اگر وکیل در صدور یا پشت نویسی چک، بعد از عزل توسط موکل، و پیش از اینکه از تصمیم مزبور آگاه گردد؛ اقدام به صدور یا ظهرنویسی چک نماید؛ نمی توان عمل وی را بلااعتبار دانست.

مقالات مرتبط

• وکالت بلاعزل؛ دربارۀ بطلان و اعتبار شرط «سلب حق عزل وکیل»

• اعتبار صحت ظاهری در حقوق مدنی (بحثی در حقوق ایران و فرانسه)
• جایگاه حسن نیّت در عقد وکالت
• قواعد مورد استناد قاضی در تفسیر عقد در فقه اسلامی، حقوق موضوعه ایران، مصر و لبنان
• نظریه نمایندگـی ظاهری در حقـوق ایران «با رویکرد تطبیقی به حقوق خارجی»