ماده ۸۲۰ قانون مدنی

ماده ۸۲۰ قانون مدنی: هر گاه معلوم شود که مبیع، حین‌البیع معیوب بوده و مشتری آرش گرفته‌است شفیع در موقع اخذ به شفعه مقدار آرش را از ثمن کسر می‌گذارد. حقوق مشتری در مقابل بایع راجع به درک مبیع همان است که در ضمن عقد بیع، مذکور شده‌است.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

نکات توضیحی تفسیری دکترین

یکی از آثار معاوضی بودن بیع، این است که اگر تملیک به یکی از عوضین، باطل باشد؛ تعهد در برابر تسلیم عوض دیگر نیز، از بین می‌رود. به عنوان مثال، اگر معلوم گردد که مبیع، متعلق به غیر بوده؛ و بایع، حق فروش آن را نداشته‌است؛ دراینصورت تعهد مشتری نسبت به تأدیه ثمن نیز، از بین می‌رود. و یکی از مواردی که به ضمان مربوط به قرارداد را، نسبت به تعهدات ناشی از عقد جاری می‌داند؛ ضمان بایع نسبت به درک مبیع است. و ضمان درک، موجب مسئولیت فروشنده و خریدار در برابر مالک می‌گردد؛ زیرا چنین بیعی باطل بوده؛ و هر دوی آنان ضامن ید محسوب می‌شوند.

سوابق فقهی

برخلاف نظر مشهور، به نظر برخی فقها، درصورت امکان فسخ معامله، به دلیل معیوب بودن موضوع آن، دیگر نوبت به اخذ آرش نمی‌رسد.

مصادیق و نمونه‌ها

• اگر زید، سه دانگ از حصه مشاع خود را، به مبلغ ۲۰۰۰۰ ریال به عمرو بفروشد؛ و خریدار، پس از عقد متوجه گردد که تیرهای چوبی سقف خانه را، موریانه خورده؛ و درنتیجه به سبب وجود چنین عیبی، از فروشنده، مبلغ ۱۰۰۰۰ ریال آرش دریافت نماید. و ازطرفی شریک زید، یعنی بکر، متوجه بیع نسبت به حصه مشاعی او گردد؛ و حق شفعه خود را اعمال نماید؛ دراینصورت مبلغ آرش، از کل بهایی که بکر باید به عمرو پرداخت نماید؛ کسر می‌گردد.