ماده ۵۴۰ قانون مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
*{{زیتونی|[[ماده ۵۳۹ قانون مدنی|مشاهده ماده قبلی]]}} | *{{زیتونی|[[ماده ۵۳۹ قانون مدنی|مشاهده ماده قبلی]]}} | ||
*{{زیتونی|[[ماده ۵۴۱ قانون مدنی|مشاهده ماده بعدی]]}} | *{{زیتونی|[[ماده ۵۴۱ قانون مدنی|مشاهده ماده بعدی]]}} | ||
== مواد مرتبط == | == مواد مرتبط == | ||
* [[ماده ۵۳۹ قانون مدنی]] | * [[ماده ۵۳۹ قانون مدنی]] | ||
* [[ماده ۵۴۱ قانون مدنی]] | * [[ماده ۵۴۱ قانون مدنی]] | ||
[[ماده ۵۰۴ قانون مدنی]] | [[ماده ۵۰۴ قانون مدنی]] | ||
== فلسفه و مبانی نظری == | == فلسفه و مبانی نظری == | ||
دلیل وضع این ماده، این است که مالک زمین، پس از انقضای مدت مزارعه، دیگر نسبت به طرف مقابل، [[تعهد|تعهدی]] نداشته؛ و [[قاعده تسلیط|قاعده سلطنت]] نیز، از اعمال محدودیت در اعمال [[حق|حقوق]] [[مالکیت|مالکانه]] وی، جلوگیری می‌نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=تفسیر قانون مدنی اسناد آرا و اندیشه‌های حقوقی (با تجدیدنظر و اضافات)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=362428|صفحه=|نام۱=سیدمرتضی|نام خانوادگی۱=قاسم‌زاده|نام۲=حسن|نام خانوادگی۲=ره پیک|نام۳=عبداله|نام خانوادگی۳=کیایی|چاپ=3}}</ref> | دلیل وضع این ماده، این است که مالک زمین، پس از انقضای مدت مزارعه، دیگر نسبت به طرف مقابل، [[تعهد|تعهدی]] نداشته؛ و [[قاعده تسلیط|قاعده سلطنت]] نیز، از اعمال محدودیت در اعمال [[حق|حقوق]] [[مالکیت|مالکانه]] وی، جلوگیری می‌نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=تفسیر قانون مدنی اسناد آرا و اندیشه‌های حقوقی (با تجدیدنظر و اضافات)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=362428|صفحه=|نام۱=سیدمرتضی|نام خانوادگی۱=قاسم‌زاده|نام۲=حسن|نام خانوادگی۲=ره پیک|نام۳=عبداله|نام خانوادگی۳=کیایی|چاپ=3}}</ref> | ||
== نکات تفسیری دکترین ماده 540 قانون مدنی == | |||
== نکات تفسیری دکترین == | |||
در جمع بین این ماده و [[ماده ۵۰۴ قانون مدنی]]، باید متذکر گردید که ماده ۵۰۴، ناظر به موردی است که ساختمان و اشجار، مدت‌ها پس از انقضای [[اجاره]]، در ملک مزبور باقی می‌ماند؛ و [[اذن]] در احداث آنها نیز، به اعتبار همین دوام و بقا اعطا گردیده‌است، چنین اذنی، علاوه بر ایجاد [[اباحه]]، حق داشتن بنا یا درخت در زمین متعلق به غیر را، به نفع [[مستاجر|مستأجر]] به وجود می‌آورد، اما حق موضوع ماده ۵۴۰ این قانون، تنها ناظر به زراعت بوده؛ و بنابراین حقی است موقت، و محدود به مدتی معین، پس اگر حسب اتفاق، محصول نرسیده باشد؛ طبیعی است که [[مزارع]] بتواند زراعت را قلع نماید، چرا که دیگر زارع، حقی در آن ملک نداشته؛ و نمی‌تواند برخلاف [[تراضی]] با طرف معامله، زراعت را در آن زمین باقی نگهدارد؛ لذا چنانچه موضوع اجاره، زراعت در [[عین مستأجره]] باشد؛ مقتضی است که با انقضای مدت عقد؛ و نرسیدن محصول، مالک زمین بتواند زرع را قلع نماید؛ یا برعکس، اگر موضوع مزارعه، زراعتی باشد که ریشه آن، باقی می‌ماند؛ یا در مهلت مقرر بین طرفین، قابل حصول نمی‌باشد؛ پس از انقضای مدت مزارعه، مالک حق قلع آن را نداشته؛ و باید حقی را که به زارع اعطا نموده؛ محترم بدارد، البته نباید از خاطر دور داشت که چون در مزارعه، طرفین [[شرکت مدنی|شریک]] یکدیگر هستند؛ به ندرت پیش می‌آید که با انقضای مدت عقد، و نرسیدن زرع، مالک زمین، راضی به ازاله زراعت گردد؛ در حالی که در اجاره، طرفین در مقابل یکدیگر قرار داشته؛ و حس همبستگی دو شریک به یکدیگر، منتفی بوده؛ و علیرغم حکم قانونگذار، [[موجر]] تمایل بیشتری به [[قلع بنا]] یا اشجار دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی عقود معین (قسمت اول) (معاملات معوض، عقود تملیکی، بیع، معاوضه، اجاره، قرض)|ترجمه=|جلد=|سال=1374|ناشر=مدرس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3650584|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=6}}</ref> | در جمع بین این ماده و [[ماده ۵۰۴ قانون مدنی]]، باید متذکر گردید که ماده ۵۰۴، ناظر به موردی است که ساختمان و اشجار، مدت‌ها پس از انقضای [[اجاره]]، در ملک مزبور باقی می‌ماند؛ و [[اذن]] در احداث آنها نیز، به اعتبار همین دوام و بقا اعطا گردیده‌است، چنین اذنی، علاوه بر ایجاد [[اباحه]]، حق داشتن بنا یا درخت در زمین متعلق به غیر را، به نفع [[مستاجر|مستأجر]] به وجود می‌آورد، اما حق موضوع ماده ۵۴۰ این قانون، تنها ناظر به زراعت بوده؛ و بنابراین حقی است موقت، و محدود به مدتی معین، پس اگر حسب اتفاق، محصول نرسیده باشد؛ طبیعی است که [[مزارع]] بتواند زراعت را قلع نماید، چرا که دیگر زارع، حقی در آن ملک نداشته؛ و نمی‌تواند برخلاف [[تراضی]] با طرف معامله، زراعت را در آن زمین باقی نگهدارد؛ لذا چنانچه موضوع اجاره، زراعت در [[عین مستأجره]] باشد؛ مقتضی است که با انقضای مدت عقد؛ و نرسیدن محصول، مالک زمین بتواند زرع را قلع نماید؛ یا برعکس، اگر موضوع مزارعه، زراعتی باشد که ریشه آن، باقی می‌ماند؛ یا در مهلت مقرر بین طرفین، قابل حصول نمی‌باشد؛ پس از انقضای مدت مزارعه، مالک حق قلع آن را نداشته؛ و باید حقی را که به زارع اعطا نموده؛ محترم بدارد، البته نباید از خاطر دور داشت که چون در مزارعه، طرفین [[شرکت مدنی|شریک]] یکدیگر هستند؛ به ندرت پیش می‌آید که با انقضای مدت عقد، و نرسیدن زرع، مالک زمین، راضی به ازاله زراعت گردد؛ در حالی که در اجاره، طرفین در مقابل یکدیگر قرار داشته؛ و حس همبستگی دو شریک به یکدیگر، منتفی بوده؛ و علیرغم حکم قانونگذار، [[موجر]] تمایل بیشتری به [[قلع بنا]] یا اشجار دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی عقود معین (قسمت اول) (معاملات معوض، عقود تملیکی، بیع، معاوضه، اجاره، قرض)|ترجمه=|جلد=|سال=1374|ناشر=مدرس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3650584|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=6}}</ref> | ||
== سوابق و مستندات فقهی == | == سوابق و مستندات فقهی == | ||
=== سوابق و مستندات فقهی === | === سوابق و مستندات فقهی === | ||
اگر مدت مزارعه به سرآید؛ و زرع نرسیده باشد؛ در این صورت زارع، باید اجرت المثل ایام مازاد بر قرارداد را پرداخت نموده؛ و مزارع نیز می‌تواند قلع زراعت را خواستار گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ترجمه مباحث حقوقی شرح لمعه|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2170412|صفحه=|نام۱=اسداله|نام خانوادگی۱=لطفی|چاپ=4}}</ref> | اگر مدت مزارعه به سرآید؛ و زرع نرسیده باشد؛ در این صورت زارع، باید اجرت المثل ایام مازاد بر قرارداد را پرداخت نموده؛ و مزارع نیز می‌تواند قلع زراعت را خواستار گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ترجمه مباحث حقوقی شرح لمعه|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2170412|صفحه=|نام۱=اسداله|نام خانوادگی۱=لطفی|چاپ=4}}</ref> | ||
== نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 540 قانون مدنی == | |||
== نکات توصیفی هوش مصنوعی == | |||
{{هوش مصنوعی (ماده)}} | {{هوش مصنوعی (ماده)}} | ||
# در پایان مدت مزارعه، اگر محصول به طور کامل نرسیده باشد، مالک زمین (مزارع) اختیار حذف زراعت را دارد. | # در پایان مدت مزارعه، اگر محصول به طور کامل نرسیده باشد، مالک زمین (مزارع) اختیار حذف زراعت را دارد. | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۰: | ||
# این ماده به حفظ حقوق مزارع و تنظیم روابط میان مزارع و زارع می‌پردازد. | # این ماده به حفظ حقوق مزارع و تنظیم روابط میان مزارع و زارع می‌پردازد. | ||
# اختیار مزارع در انقضای مدت به ازاله یا ابقاء زراعت محدود است. | # اختیار مزارع در انقضای مدت به ازاله یا ابقاء زراعت محدود است. | ||
== مقالات مرتبط == | == مقالات مرتبط == | ||
* [[وضعیت مستحدثات پس از انقضای مدت اجاره در حقوق ایران و مصر]] | * [[وضعیت مستحدثات پس از انقضای مدت اجاره در حقوق ایران و مصر]] | ||
* [[جایگاه و مبانی انفساخ در نظام حقوقی ایران]] | * [[جایگاه و مبانی انفساخ در نظام حقوقی ایران]] | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۱: | ||
[[رده:مزارعه و مساقات]] | [[رده:مزارعه و مساقات]] | ||
[[رده:مزارعه]] | [[رده:مزارعه]] | ||
{{DEFAULTSORT:ماده 2705}} | |||
نسخهٔ ۱۷ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۲۸
ماده ۵۴۰ قانون مدنی: هرگاه مدت مزارعه منقضی شود و اتفاقاً زرع نرسیده باشد مزارع حق دارد که زراعت را ازاله کند یا آن را به اخذ اجرت‌المثل ابقا نماید.
مواد مرتبط
فلسفه و مبانی نظری
دلیل وضع این ماده، این است که مالک زمین، پس از انقضای مدت مزارعه، دیگر نسبت به طرف مقابل، تعهدی نداشته؛ و قاعده سلطنت نیز، از اعمال محدودیت در اعمال حقوق مالکانه وی، جلوگیری می‌نماید.[۱]
نکات تفسیری دکترین ماده 540 قانون مدنی
در جمع بین این ماده و ماده ۵۰۴ قانون مدنی، باید متذکر گردید که ماده ۵۰۴، ناظر به موردی است که ساختمان و اشجار، مدت‌ها پس از انقضای اجاره، در ملک مزبور باقی می‌ماند؛ و اذن در احداث آنها نیز، به اعتبار همین دوام و بقا اعطا گردیده‌است، چنین اذنی، علاوه بر ایجاد اباحه، حق داشتن بنا یا درخت در زمین متعلق به غیر را، به نفع مستأجر به وجود می‌آورد، اما حق موضوع ماده ۵۴۰ این قانون، تنها ناظر به زراعت بوده؛ و بنابراین حقی است موقت، و محدود به مدتی معین، پس اگر حسب اتفاق، محصول نرسیده باشد؛ طبیعی است که مزارع بتواند زراعت را قلع نماید، چرا که دیگر زارع، حقی در آن ملک نداشته؛ و نمی‌تواند برخلاف تراضی با طرف معامله، زراعت را در آن زمین باقی نگهدارد؛ لذا چنانچه موضوع اجاره، زراعت در عین مستأجره باشد؛ مقتضی است که با انقضای مدت عقد؛ و نرسیدن محصول، مالک زمین بتواند زرع را قلع نماید؛ یا برعکس، اگر موضوع مزارعه، زراعتی باشد که ریشه آن، باقی می‌ماند؛ یا در مهلت مقرر بین طرفین، قابل حصول نمی‌باشد؛ پس از انقضای مدت مزارعه، مالک حق قلع آن را نداشته؛ و باید حقی را که به زارع اعطا نموده؛ محترم بدارد، البته نباید از خاطر دور داشت که چون در مزارعه، طرفین شریک یکدیگر هستند؛ به ندرت پیش می‌آید که با انقضای مدت عقد، و نرسیدن زرع، مالک زمین، راضی به ازاله زراعت گردد؛ در حالی که در اجاره، طرفین در مقابل یکدیگر قرار داشته؛ و حس همبستگی دو شریک به یکدیگر، منتفی بوده؛ و علیرغم حکم قانونگذار، موجر تمایل بیشتری به قلع بنا یا اشجار دارد.[۲]
سوابق و مستندات فقهی
سوابق و مستندات فقهی
اگر مدت مزارعه به سرآید؛ و زرع نرسیده باشد؛ در این صورت زارع، باید اجرت المثل ایام مازاد بر قرارداد را پرداخت نموده؛ و مزارع نیز می‌تواند قلع زراعت را خواستار گردد.[۳]
نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 540 قانون مدنی
 | محتوای مندرج در این قسمت توسط هوش مصنوعی تولید شده است. |
- در پایان مدت مزارعه، اگر محصول به طور کامل نرسیده باشد، مالک زمین (مزارع) اختیار حذف زراعت را دارد.
- مزارع می‌تواند برای باقی‌ماندن زراعت، اجرت‌المثل دریافت کند.
- اجرت‌المثل به معنای دریافت مبلغی معادل اجاره زراعت باقی‌مانده است.
- این ماده به حفظ حقوق مزارع و تنظیم روابط میان مزارع و زارع می‌پردازد.
- اختیار مزارع در انقضای مدت به ازاله یا ابقاء زراعت محدود است.
مقالات مرتبط
منابع
- ↑ سیدمرتضی قاسم‌زاده، حسن ره پیک و عبداله کیایی. تفسیر قانون مدنی اسناد آرا و اندیشه‌های حقوقی (با تجدیدنظر و اضافات). چاپ 3. سمت، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 362428
- ↑ ناصر کاتوزیان. حقوق مدنی عقود معین (قسمت اول) (معاملات معوض، عقود تملیکی، بیع، معاوضه، اجاره، قرض). چاپ 6. مدرس، 1374. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3650584
- ↑ اسداله لطفی. ترجمه مباحث حقوقی شرح لمعه. چاپ 4. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1386. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2170412