ماده ۸۸۸ قانون مدنی

ماده ۸۸۸ قانون مدنی: ضابطه حجب از اصل ارث، رعایت اقربیت به میت است؛ بنابراین هر طبقه از وراث، طبقهٔ بعد را از ارث محروم می‌نماید مگر در مورد ۹۳۶ و موردی که وارث دورتر بتواند به سمت قائم‌مقامی ارث ببرد که در این صورت هر دو ارث می‌برند.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

حجب به شخص یعنی وارث، به دلیل شخصیت خود و نحوه انتساب به متوفی، دیگری را از ارث محروم می‌نماید.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

اصلی‌ترین معیار در تعیین وارث از میان خویشان نسبی، درجه قرابت با متوفی است. اقربای نزدیک، اقربای دور را، از ارث محروم می‌نمایند. این ضابطه، آمره بوده و نمی‌توان با قرارداد یا وصیت، خلاف آن را مقررداشت.

حجب کل، هم در طبقات ارث قابل تصور است؛ و هم در میان درجات موجود در هر طبقه.

در رابطه بین دو صنف از یک طبقه، حجب معنایی ندارد؛ بلکه حجب، در بین اشخاص درون یک صنف، ظهور می‌یابد. درواقع، درون هر صنف، وارث نزدیکتر، وارث دورتر به متوفی را، از ارث محروم می‌نماید.

مستندات فقهی

یاتوجه به آیه ۶ سوره احزاب "... أُولُو الأرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَی بِبَعْضٍ فِی کِتَابِ اللَّهِ…"، خویشان نزدیک متوفی، خویشان دورتر را، از ارث محروم می‌نمایند.

بااستناد به روایتی از امام صادق، خویشان نزدیک تر به میت، بر خویشان دورتر، در ارث بری اولویت دارند.

با توجه به روایتی از امام باقر، با وجود پدر برای متوفی، جد و عموی او، از ارث محروم هستند.

مصادیق و نمونه‌ها

درصورتیکه پدر متوفی زنده باشد؛ به برادر وی، چیزی نمی‌رسد. و برادر ابوینی، حاجب برادر ابی، از اصل ارث است. و پدر متوفی، پدربزرگ او را از ارث، محروم می‌نماید.