ماده ۱۰۳۳ قانون مدنی

ماده ۱۰۳۳ قانون مدنی: هر کس در هر خط و به هر درجه که با یک نفر قرابت نسبی داشته باشد در همان خط و به همان درجه، قرابت سببی با زوج یا زوجهٔ او خواهد داشت بنابراین پدر و مادر زنِ یک مرد اقربای سببی درجهٔ اول آن مرد و برادر و خواهر شوهر یک زن از اقربای سببی درجه دوم آن زن خواهند بود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

در اصطلاح حقوقی، «سبب» یعنی ازدواج. «قرابت سببی»، یعنی قرابتی که به موجب نکاح، ایجاد می‌شود، به عبارت دیگر، به قرابتی که بین زن و شوهر به وجود می آید؛ قرابت سببی گویند.

«خویشاوندی عرضی» یعنی قرابت بین دو شخص که بلاواسطه یا باواسطه، از شخصی واحد به وجود آمده‌اند.

مطالعات تطبیقی

در حقوق فرانسه، سوئیس و آلمان، قرابت به دو دسته قرابت در خط مستقیم، و قرابت در خط اطراف، تقسیم می‌گردد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

منشأ قرابت سببی، نکاح است. سبب، قرابتی عارضی است؛ که تحت لوای حقوق خصوصی یا حقوق عمومی، به وجود می آید؛ لذا سبب، ممکن است ناشی از نکاح یا ولاء باشد.

در قرابت سببی، شوهر با اقربای همسر خویش، قرابت می‌یابد؛ اما اقربای زوجه، با بستگان شوهر، قرابتی به دست نمی‌آورند.

ملاک تشخیص قرابت، عرف است.

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

• آیه ۵۴ سوره فرقان: «وَهُوَ الَّذِی خَلَقَ مِنَ الْمَاءِ بَشَرًا فَجَعَلَهُ نَسَبًا وَصِهْرًا وَکَانَ رَبُّکَ قَدِیرًا»، دلالت بر وجود قرابت سببی دارد.

سوابق فقهی

• سبب، رابطه ای است که در اثر نکاح یا ولاء به وجود می آید.

رویه‌های قضایی

به موجب نظریه مشورتی شماره ۹۳۰۸ مورخه ۱۳۴۱/۱۰/۲۴ اداره حقوقی دادگستری، بین دو خواهر زن و شوهر خواهر، قرابت سببی وجود دارد؛ اما چنین قرابتی، میان دو باجناق، متصور نمی‌باشد.

انتقادات

شایسته بود که قانونگذار، همانند ماده پیشین، که مربوط به اقربای نسبی است؛ در این ماده نیز، به طبقه‌بندی اقربای سببی پرداخته، و درجات موجود در هر طبقه را، به تفکیک بیان می‌نمود.

مصادیق و نمونه‌ها

• پدر و برادر زوج، به ترتیب، در دسته اقربای سببی طبقه اول و دوم قرار دارند.
• برادرشوهر و خواهرشوهر، جزء اقربای سببی طبقه دوم هستند.