ماده ۸۸۴ قانون مدنی

ماده ۸۸۴ قانون مدنی: ولدالزنا از پدر و مادر و اقوام آنان ارث نمی‌برد لیکن اگر حرمت رابطه‌ای که طفل ثمره‌ی آن است نسبت به یکی از ابوین ثابت و نسبت به دیگری به واسطه‌ی اکراه یا شبهه‌ زنا نباشد طفل فقط از این طرف و اقوام او ارث می‌برد و بالعکس.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

ولدالزنا یعنی حرام زاده و ناپاک زاده

مانع وراثت، خصوصیتی در وارث است که شرعاً، او را از ارث محروم می نماید.

پیشینه

در هر سه آیین یهود و مسیحیت و زرتشتی، نسب نامشروع، از ارث محروم است؛ لیکن در برخی از این آیین ها، ولد زنا، از ارث پدر و مادر محروم می باشد؛ و در برخی دیگر، فرزند طبیعی، از مادر ارث می برد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

دلیل محرومیت ولد نامشروع از ارث، قطع نسب او با اشخاص موجد وی، به موجب حکم قانونگذار می باشد. نسب مقتضی ارث است؛ و تا مقتضی ارث، به وجود نیاید؛ دیگر ارث بری معنایی نخواهدداشت.   بنابراین، محرومیت ولد زنا از ارث را، نمی توان به عنوان یکی از موانع ارث، محسوب نمود.

مهمترین عاملی که موجب ارث بری می گردد؛ نسب است؛ و چنانچه نسب، فاقد ویژگی صحت و مشروعیت باشد؛ دیگر توارث، معنایی نخواهدداشت.

خویشاوندی، تنها از نسب مشروع، و وجود رابطه زوجیت بین زن و شوهر ناشی می گردد؛ درغیراینصورت، توارث بین فرزند نامشروع و والدین طبیعی او، منتفی خواهدبود.

نمی توان صفت مانع را، مشتمل بر تولد از زنا دانست؛ زیرا در اینجا مقتضی وجودندارد تا نسب نامشروع، بتواند مانع تأثیر آن گردد.

سوابق فقهی

چنانچه بعد از دمیده شدن روح در جنین، آن را از رحم زنی به رحم زن دیگر منتقل نمایند؛ حمل متعلق به زن اول خواهد بود. اما درصورتی این اقدام، پیش از ولوج روح صورت پذیرد؛ در اینکه حمل را متعلق به زن اول بدانیم؛ محل اشکال است؛ مگراینکه ثابت شود نطفه زوجین، منشأ وجود جنین بوده است.

نسب مشروع، تنها منحصر به سبق نکاح صحیح یا وجود شبهه است. نسب نامشروع نیز، ممکن است درنتیجه زنا یا تنفیذ، به وجود آید.

در تلقیح مصنوعی که از نطفه غیر زوج حاصل شود؛ تردیدی در عدم لحوق طفل به زوج وجود ندارد. اما در تلقیح های ناشی از شبهه، نسب حاصل می گردد.

رویه های قضایی

• رای وحدت رویه شماره 617 مورخ 1376/4/3 هیات عمومی دیوان عالی کشور( اثبات نسب و اخذ شناسنامه)

مقالات مرتبط

• رویکرد تفسیری دیوان عالی کشور در حمایت از حقوق و آزادی ها با تاکید بر آرای حقوقی
• بررسی وضعیت ارث جنین ناشی از تلقیح مصنوعی پس از فوت صاحب اسپرم (پدر) از منظر فقهی و حقوقی