ماده ۴۲ قانون مدنی

ماده ۴۲ قانون مدنی: رُقبی حق انتفاعی است که از طرف مالک برای مدت معینی برقرار می‌گردد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

«رقبی» در لغت به معنای انتظار، پاییدن و چشم داشت، است و در اصطلاح، به اعطای حق استفاده مجانی از عین، برای مدت معین، رقبی گویند. به عبارت دیگر اباحه انتفاع برای مدت معین را رقبی گویند و به رقبای فاقد مدت، «اطلاق رقبی» گویند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

عناصر عمری و رقبی، یکسان بوده و تنها تفاوت آنها، در نوع مدت است. ممکن است حق انتفاع، مرکب از عمری و رقبی باشد؛ به‌طور مثال، مالک، این حق را برای منتفع، تا زمان حیات وی و برای وراث منتفع، به مدت ده سال پس از مرگ او، ایجاد نماید.

عمری، سکنی، و رقبی، مبتنی بر مسامحه بوده؛ لذا ممکن است مدت رقبی، به‌طور دقیق ذکر نگردد. پس اگر مالک، حق انتفاع از گاو را برای دوران شیردهی در بهار قرار داده و معلوم نباشد که مدت مزبور از چه زمان شروع گردیده و تا چه وقت ادامه خواهد یافت؛ چنین رقبایی صحیح است. اگر پیش از پایان مدت رقبی، منتفع بمیرد؛ وراث وی، از مورد انتفاع، بهره‌مند می‌گردند؛ اما نه به جهت ارث، بلکه به لحاظ لازم بودن عقد. همچنین است فرض فوت مالک پیش از انقضای مدت، که منجر به انحلال رقبی نخواهد شد.

تعلیق در عمری، رقبی و سکنی، موافق قاعده است.

وجه تسمیه رقبی در این است که رقبه ملک، برای مدتی معین به مالک سپرده می‌شود.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

• مدت رقبی، ناظر به عمر هیچ‌کس نیست.

• شرایط صحت وقف، باید در مورد عمری و رقبی نیز، رعایت گردد.