ماده ۴۲ قانون مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (Nasim صفحهٔ ماده 42 قانون مدنی را به ماده ۴۲ قانون مدنی منتقل کرد)
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
رُقبی حق انتفاعی است که از طرف مالک برای مدت معینی برقرار می‌گردد.
'''ماده ۴۲ قانون مدنی''': [[رقبی|رُقبی]] [[حق انتفاع|حق انتفاعی]] است که از طرف مالک برای مدت معینی برقرار می‌گردد.
*{{زیتونی|[[ماده ۴۱ قانون مدنی|مشاهده ماده قبلی]]}}
*{{زیتونی|[[ماده ۴۳ قانون مدنی|مشاهده ماده بعدی]]}}
== توضیح واژگان ==
«رقبی» در لغت به معنای انتظار، پاییدن و چشم داشت، است<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره مقدماتی حقوق مدنی (جلد اول) (اشخاص و اموال)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=13028|صفحه=|نام۱=سیدحسین|نام خانوادگی۱=صفایی|چاپ=11}}</ref> <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد اول) (در اموال، مالکیت، حق انتفاع، حق ارتفاق، تعهدات بطور کلی، بیع و معاوضه)|ترجمه=|جلد=|سال=1375|ناشر=اسلامیه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=525024|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=امامی|چاپ=17}}</ref> <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دانشنامه حقوق خصوصی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=محراب فکر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=419644|صفحه=|نام۱=مسعود|نام خانوادگی۱=انصاری|نام۲=محمدعلی|نام خانوادگی۲=طاهری|چاپ=2}}</ref> و در اصطلاح، به اعطای حق استفاده مجانی از [[عین معین|عین]]، برای مدت معین، رقبی گویند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فرهنگ فقه (جلد چهارم)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=مؤسسه دایرةالمعارف اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3360512|صفحه=|نام۱=آیت اله سیدمحمود|نام خانوادگی۱=هاشمی شاهرودی|چاپ=1}}</ref> به عبارت دیگر [[اباحه]] انتفاع برای مدت معین را رقبی گویند<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد سوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=331772|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=4}}</ref> و به رقبای فاقد مدت، «[[اطلاق رقبی]]» گویند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فرهنگ فقه (جلد چهارم)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=مؤسسه دایرةالمعارف اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3360556|صفحه=|نام۱=آیت اله سیدمحمود|نام خانوادگی۱=هاشمی شاهرودی|چاپ=1}}</ref>


== توضیح واژگان ==
== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
رقبی، در لغت یعنی انتظار. (۳۲۴۳) (۱۳۱۲۴۲) و رقبی، در لغت، یعنی انتظار، پاییدن و چشم داشت. (۱۰۴۸۹۷) و در اصطلاح، به اعطای حق استفاده مجانی از عین، برای مدت معین، رقبی گویند. (۸۴۰۱۱۴) و اباحه انتفاع برای مدت معین را، رقبی گویند. (۸۲۹۲۹)
عناصر [[حق عمری|عمری]] و رقبی، یکسان بوده و تنها تفاوت آنها، در نوع مدت است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره متوسط شرح قانون مدنی (حقوق اموال)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=185884|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=6}}</ref> ممکن است حق انتفاع، مرکب از عمری و رقبی باشد؛ به‌طور مثال، مالک، این حق را برای منتفع، تا زمان حیات وی و برای [[وارث|وراث]] منتفع، به مدت ده سال پس از مرگ او، ایجاد نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره متوسط شرح قانون مدنی (حقوق اموال)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=185872|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=6}}</ref>


به رقبای فاقد مدت، اطلاق رقبی گویند. (۸۴۰۱۲۵)
عمری، [[حق سکنی|سکنی]]، و رقبی، مبتنی بر مسامحه بوده؛ لذا ممکن است مدت رقبی، به‌طور دقیق ذکر نگردد. پس اگر مالک، حق انتفاع از گاو را برای دوران شیردهی در بهار قرار داده و معلوم نباشد که مدت مزبور از چه زمان شروع گردیده و تا چه وقت ادامه خواهد یافت؛ چنین رقبایی صحیح است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره متوسط شرح قانون مدنی (حقوق اموال)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=185880|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=6}}</ref> اگر پیش از پایان مدت رقبی، منتفع بمیرد؛ وراث وی، از مورد انتفاع، بهره‌مند می‌گردند؛ اما نه به جهت [[ارث]]، بلکه به لحاظ [[عقد لازم|لازم بودن عقد]]. همچنین است فرض فوت مالک پیش از انقضای مدت، که منجر به انحلال رقبی نخواهد شد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره متوسط شرح قانون مدنی (حقوق اموال)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=185864|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=6}}</ref>


== کلیات توضیحی تفسیری دکترین ==
تعلیق در عمری، رقبی و سکنی، موافق قاعده است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=116076|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=4}}</ref>
تعلیق در عمری، رقبی و سکنی، موافق قاعده است. (۲۹۰۰۵)


ممکن است حق انتفاع، مرکب از عمری و رقبی باشد؛ به‌طور مثال، مالک، این حق را برای منتفع، تا زمان حیات وی، و برای وراث منتفع، به مدت ده سال پس از مرگ او، ایجاد نماید. (۴۶۴۵۴)
وجه تسمیه رقبی در این است که رقبه ملک، برای مدتی معین به مالک سپرده می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=تفسیر قانون مدنی اسناد آرا و اندیشه های حقوقی (با تجدیدنظر و اضافات)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=358908|صفحه=|نام۱=سیدمرتضی|نام خانوادگی۱=قاسم زاده|نام۲=حسن|نام خانوادگی۲=ره پیک|نام۳=عبداله|نام خانوادگی۳=کیایی|چاپ=3}}</ref>


عمری، سکنی، و رقبی، مبتنی بر مسامحه بوده؛ لذا ممکن است مدت رقبی، به‌طور دقیق ذکر نگردد. پس اگر مالک، حق انتفاع از گاو را، برای دوران شیردهی در بهار قرار داده؛ و معلوم نباشد که مدت مزبور، از چه زمان شروع گردیده؛ و تا چه وقت ادامه خواهد یافت؛ چنین رقبایی صحیح است. (۴۶۴۵۶)
== مطالعات فقهی ==


اگر پیش از پایان مدت رقبی، منتفع بمیرد؛ وراث وی، از مورد انتفاع، بهره‌مند می‌گردند؛ اما نه به جهت ارث، بلکه به لحاظ لازم بودن عقد. همچنین است فرض فوت مالک پیش از انقضای مدت، که منجر به انحلال رقبی نخواهدشد. (۴۶۴۵۲)
=== سوابق فقهی ===


عناصر عمری و رقبی، یکسان بوده؛ و تنها تفاوت آنها، در نوع مدت است. (۴۶۴۵۷)
* مدت رقبی، ناظر به عمر هیچ‌کس نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه محشای قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1708284|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=3}}</ref>


== سوابق فقهی ==
* [[شرط صحت|شرایط صحت]] [[وقف]]، باید در مورد عمری و رقبی نیز، رعایت گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی و فتاوای امام خمینی (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=37200|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=کیایی|چاپ=1}}</ref>
شرایط صحت وقف، باید در مورد عمری و رقبی نیز، رعایت گردد. (۹۲۸۹)


وجه تسمیه رقبی، در این است که رقبه ملک، برای مدتی معین، به مالک سپرده می‌شود. (۸۹۷۱۳)
== منابع ==
{{پانویس}}
{{مواد قانون مدنی}}


مدت رقبی، ناظر به عمر هیچ‌کس نیست. (۴۲۷۰۵۷)
[[رده:مواد قانون مدنی]]
[[رده:اموال]]
[[رده:حق انتفاع]]
[[رده:در حقوق مختلفه که برای اشخاص نسبت به اموال حاصل می‌شود]]
[[رده:رقبی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۳۰

ماده ۴۲ قانون مدنی: رُقبی حق انتفاعی است که از طرف مالک برای مدت معینی برقرار می‌گردد.

توضیح واژگان

«رقبی» در لغت به معنای انتظار، پاییدن و چشم داشت، است[۱] [۲] [۳] و در اصطلاح، به اعطای حق استفاده مجانی از عین، برای مدت معین، رقبی گویند.[۴] به عبارت دیگر اباحه انتفاع برای مدت معین را رقبی گویند[۵] و به رقبای فاقد مدت، «اطلاق رقبی» گویند.[۶]

نکات توضیحی تفسیری دکترین

عناصر عمری و رقبی، یکسان بوده و تنها تفاوت آنها، در نوع مدت است.[۷] ممکن است حق انتفاع، مرکب از عمری و رقبی باشد؛ به‌طور مثال، مالک، این حق را برای منتفع، تا زمان حیات وی و برای وراث منتفع، به مدت ده سال پس از مرگ او، ایجاد نماید.[۸]

عمری، سکنی، و رقبی، مبتنی بر مسامحه بوده؛ لذا ممکن است مدت رقبی، به‌طور دقیق ذکر نگردد. پس اگر مالک، حق انتفاع از گاو را برای دوران شیردهی در بهار قرار داده و معلوم نباشد که مدت مزبور از چه زمان شروع گردیده و تا چه وقت ادامه خواهد یافت؛ چنین رقبایی صحیح است.[۹] اگر پیش از پایان مدت رقبی، منتفع بمیرد؛ وراث وی، از مورد انتفاع، بهره‌مند می‌گردند؛ اما نه به جهت ارث، بلکه به لحاظ لازم بودن عقد. همچنین است فرض فوت مالک پیش از انقضای مدت، که منجر به انحلال رقبی نخواهد شد.[۱۰]

تعلیق در عمری، رقبی و سکنی، موافق قاعده است.[۱۱]

وجه تسمیه رقبی در این است که رقبه ملک، برای مدتی معین به مالک سپرده می‌شود.[۱۲]

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

  • مدت رقبی، ناظر به عمر هیچ‌کس نیست.[۱۳]

منابع

  1. سیدحسین صفایی. دوره مقدماتی حقوق مدنی (جلد اول) (اشخاص و اموال). چاپ 11. میزان، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 13028
  2. سیدحسن امامی. حقوق مدنی (جلد اول) (در اموال، مالکیت، حق انتفاع، حق ارتفاق، تعهدات بطور کلی، بیع و معاوضه). چاپ 17. اسلامیه، 1375.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 525024
  3. مسعود انصاری و محمدعلی طاهری. دانشنامه حقوق خصوصی (جلد دوم). چاپ 2. محراب فکر، 1386.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 419644
  4. آیت اله سیدمحمود هاشمی شاهرودی. فرهنگ فقه (جلد چهارم). چاپ 1. مؤسسه دایرةالمعارف اسلامی، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3360512
  5. محمدجعفر جعفری لنگرودی. مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد سوم). چاپ 4. گنج دانش، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 331772
  6. آیت اله سیدمحمود هاشمی شاهرودی. فرهنگ فقه (جلد چهارم). چاپ 1. مؤسسه دایرةالمعارف اسلامی، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3360556
  7. محمدجعفر جعفری لنگرودی. دوره متوسط شرح قانون مدنی (حقوق اموال). چاپ 6. گنج دانش، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 185884
  8. محمدجعفر جعفری لنگرودی. دوره متوسط شرح قانون مدنی (حقوق اموال). چاپ 6. گنج دانش، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 185872
  9. محمدجعفر جعفری لنگرودی. دوره متوسط شرح قانون مدنی (حقوق اموال). چاپ 6. گنج دانش، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 185880
  10. محمدجعفر جعفری لنگرودی. دوره متوسط شرح قانون مدنی (حقوق اموال). چاپ 6. گنج دانش، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 185864
  11. محمدجعفر جعفری لنگرودی. مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد دوم). چاپ 4. گنج دانش، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 116076
  12. سیدمرتضی قاسم زاده، حسن ره پیک و عبداله کیایی. تفسیر قانون مدنی اسناد آرا و اندیشه های حقوقی (با تجدیدنظر و اضافات). چاپ 3. سمت، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 358908
  13. محمدجعفر جعفری لنگرودی. مجموعه محشای قانون مدنی. چاپ 3. گنج دانش، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1708284
  14. عبداله کیایی. قانون مدنی و فتاوای امام خمینی (جلد اول). چاپ 1. سمت، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 37200