ماده ۱۲۸۵ قانون مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
== مواد مرتبط == | == مواد مرتبط == | ||
* [[ماده ۱۲۸۴ قانون مدنی]] | |||
* [[ماده ۱۲۸۶ قانون مدنی]] | |||
* [[ماده ۲۰ قانون داوری تجاری بین‌المللی]] | * [[ماده ۲۰ قانون داوری تجاری بین‌المللی]] | ||
| خط ۹: | خط ۱۱: | ||
منظور از «شهادت نامه» در '''ماده ۱۲۸۵ قانون مدنی'''، نوشته‌ای است که به موجب آن، شخص امری را، به سود یا [[زیان]] شخصی دیگر، نفی یا [[اثبات]] نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد ششم) (در ادله اثبات دعوا، اقرار، اسناد، شهادت، امارات، قسم، اصول عملیه)|ترجمه=|جلد=|سال=1375|ناشر=کتابفروشی اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=273776|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=امامی|چاپ=7}}</ref> | منظور از «شهادت نامه» در '''ماده ۱۲۸۵ قانون مدنی'''، نوشته‌ای است که به موجب آن، شخص امری را، به سود یا [[زیان]] شخصی دیگر، نفی یا [[اثبات]] نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد ششم) (در ادله اثبات دعوا، اقرار، اسناد، شهادت، امارات، قسم، اصول عملیه)|ترجمه=|جلد=|سال=1375|ناشر=کتابفروشی اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=273776|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=امامی|چاپ=7}}</ref> | ||
== نکات | == نکات تفسیری دکترین == | ||
مفاد شهادت نامه، به زیان صاحب آن، سند محسوب می‌گردد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد ششم) (در ادله اثبات دعوا، اقرار، اسناد، شهادت، امارات، قسم، اصول عملیه)|ترجمه=|جلد=|سال=1375|ناشر=کتابفروشی اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=273776|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=امامی|چاپ=7}}</ref> همان گونه که در '''ماده ۱۲۸۵ قانون مدنی''' آمده است، شهادت نامه، اعتبار شهادت را دارد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ادله اثبات دعوی|ترجمه=|جلد=|سال=1381|ناشر=دانش نگار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=196332|صفحه=|نام۱=حسینقلی|نام خانوادگی۱=حسینی نژاد|چاپ=2}}</ref> به نظر برخی از حقوقدانان، شهادت نامه، اعتبار [[شهادت شفاهی]] را دارد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد ششم) (در ادله اثبات دعوا، اقرار، اسناد، شهادت، امارات، قسم، اصول عملیه)|ترجمه=|جلد=|سال=1375|ناشر=کتابفروشی اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=273776|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=امامی|چاپ=7}}</ref> و به نظر برخی دیگر، به دلیل ویژگی‌هایی که ادای شهادت در حضور [[مقام قضایی|قاضی]]، و نحوه ادای مطالب، و حالات ادا کننده گواهی دارد؛ نمی‌توان شهادت نامه را دارای اعتباری به اندازه شهادت شفاهی دانست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی (جلد سوم) (دوره پیشرفته)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=دراک|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1339220|صفحه=|نام۱=عبدالله|نام خانوادگی۱=شمس|چاپ=18}}</ref> | مفاد شهادت نامه، به زیان صاحب آن، سند محسوب می‌گردد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد ششم) (در ادله اثبات دعوا، اقرار، اسناد، شهادت، امارات، قسم، اصول عملیه)|ترجمه=|جلد=|سال=1375|ناشر=کتابفروشی اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=273776|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=امامی|چاپ=7}}</ref> همان گونه که در '''ماده ۱۲۸۵ قانون مدنی''' آمده است، شهادت نامه، اعتبار شهادت را دارد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ادله اثبات دعوی|ترجمه=|جلد=|سال=1381|ناشر=دانش نگار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=196332|صفحه=|نام۱=حسینقلی|نام خانوادگی۱=حسینی نژاد|چاپ=2}}</ref> به نظر برخی از حقوقدانان، شهادت نامه، اعتبار [[شهادت شفاهی]] را دارد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد ششم) (در ادله اثبات دعوا، اقرار، اسناد، شهادت، امارات، قسم، اصول عملیه)|ترجمه=|جلد=|سال=1375|ناشر=کتابفروشی اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=273776|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=امامی|چاپ=7}}</ref> و به نظر برخی دیگر، به دلیل ویژگی‌هایی که ادای شهادت در حضور [[مقام قضایی|قاضی]]، و نحوه ادای مطالب، و حالات ادا کننده گواهی دارد؛ نمی‌توان شهادت نامه را دارای اعتباری به اندازه شهادت شفاهی دانست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی (جلد سوم) (دوره پیشرفته)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=دراک|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1339220|صفحه=|نام۱=عبدالله|نام خانوادگی۱=شمس|چاپ=18}}</ref> | ||
گفتنی است در صورت انکار شهادت نامه توسط طرف مقابل، رسیدگی به اصالت آن از سوی [[دادگاه]]، معنایی ندارد؛ زیرا شهادت نامه، سند محسوب نمی‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی (جلد سوم) (دوره پیشرفته)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=دراک|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1339220|صفحه=|نام۱=عبدالله|نام خانوادگی۱=شمس|چاپ=18}}</ref> | گفتنی است در صورت انکار شهادت نامه توسط طرف مقابل، رسیدگی به اصالت آن از سوی [[دادگاه]]، معنایی ندارد؛ زیرا شهادت نامه، سند محسوب نمی‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آیین دادرسی مدنی (جلد سوم) (دوره پیشرفته)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=دراک|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1339220|صفحه=|نام۱=عبدالله|نام خانوادگی۱=شمس|چاپ=18}}</ref> | ||
== | |||
== نکات توصیفی هوش مصنوعی == | |||
{{هوش مصنوعی (ماده)}} | |||
# شهادتنامه به عنوان سند قانونی در نظر گرفته نمی‌شود. | |||
# اعتبار شهادتنامه تنها به اندازه اعتبار شهادت است. | |||
# نمی‌توان از شهادتنامه به عنوان مدرک قانونی برای اثبات حقوق یا ادعاها استفاده کرد. | |||
# برای استفاده از شهادتنامه در محاکم قضایی، باید به عنوان شهادت مورد ارزیابی قرار گیرد، نه سند. | |||
== رویه های قضایی == | |||
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره استناد به شهادت شهود به عنوان دلیل اعاده دادرسی]] | |||
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره ارائه استشهادیه به عنوان مستند تقاضای اعاده دادرسی]] | |||
* به موجب [[دادنامه]] شماره ۱۷۷۸ مورخه ۱۳۸۴/۱۲/۱۷ شعبه ۸ [[دادگاه تجدیدنظر|دادگاه تجدیدنظر استان]] تهران، شهادت نامه، به موجب قانون، [[ادله اثبات دعوی|دلیل اثبات دعوا]] محسوب نمی‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ادله اثبات دعوی (جلد اول) (رویه قضایی دادگاه‌های تجدیدنظر استان تهران در امور مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2109252|صفحه=|نام۱=محمدرضا|نام خانوادگی۱=زندی|چاپ=2}}</ref> | * به موجب [[دادنامه]] شماره ۱۷۷۸ مورخه ۱۳۸۴/۱۲/۱۷ شعبه ۸ [[دادگاه تجدیدنظر|دادگاه تجدیدنظر استان]] تهران، شهادت نامه، به موجب قانون، [[ادله اثبات دعوی|دلیل اثبات دعوا]] محسوب نمی‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ادله اثبات دعوی (جلد اول) (رویه قضایی دادگاه‌های تجدیدنظر استان تهران در امور مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2109252|صفحه=|نام۱=محمدرضا|نام خانوادگی۱=زندی|چاپ=2}}</ref> | ||
* به موجب دادنامه شماره ۱۰۸۰ مورخه ۱۳۸۳/۷/۲۷ شعبه ۱۸ دادگاه تجدیدنظر استان تهران، شهادت نامه، سند محسوب نگردیده و فقط از اعتبار شهادت برخوردار است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ادله اثبات دعوی (جلد اول) (رویه قضایی دادگاه‌های تجدیدنظر استان تهران در امور مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1216320|صفحه=|نام۱=محمدرضا|نام خانوادگی۱=زندی|چاپ=2}}</ref> | * به موجب دادنامه شماره ۱۰۸۰ مورخه ۱۳۸۳/۷/۲۷ شعبه ۱۸ دادگاه تجدیدنظر استان تهران، شهادت نامه، سند محسوب نگردیده و فقط از اعتبار شهادت برخوردار است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ادله اثبات دعوی (جلد اول) (رویه قضایی دادگاه‌های تجدیدنظر استان تهران در امور مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1216320|صفحه=|نام۱=محمدرضا|نام خانوادگی۱=زندی|چاپ=2}}</ref> | ||
* [[رای دادگاه درباره ادعای عدم اصالت سند همراه با ادعای پرداخت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۰۰۱۰۰۰۷۷۳)]] | * [[رای دادگاه درباره ادعای عدم اصالت سند همراه با ادعای پرداخت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۰۰۱۰۰۰۷۷۳)]] | ||
| خط ۲۹: | خط ۴۰: | ||
به نظر یکی از اعضای کمیسیون قوانین عدلیه مجلس، شهادت نامه، از اعتبار شهادت شفاهی برخوردار نبوده؛ و تنها ممکن است به عنوان اماره، مورد پذیرش قرار گیرد، وزیر عدلیه معتقد بود که استشهادیه، اماره نیست، نماینده مزبور، همچنان معتقد بود که بهتر است '''ماده ۱۲۸۵ قانون مدنی'''، تصویب نگردد؛ اما وزیر عدلیه، عدم تصویب ماده را، به منزله مشتبه شدن شهادت نامه با سند دانست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مشروح مذاکرات قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=223376|صفحه=|نام۱=احمدرضا|نام خانوادگی۱=نائینی|چاپ=1}}</ref> | به نظر یکی از اعضای کمیسیون قوانین عدلیه مجلس، شهادت نامه، از اعتبار شهادت شفاهی برخوردار نبوده؛ و تنها ممکن است به عنوان اماره، مورد پذیرش قرار گیرد، وزیر عدلیه معتقد بود که استشهادیه، اماره نیست، نماینده مزبور، همچنان معتقد بود که بهتر است '''ماده ۱۲۸۵ قانون مدنی'''، تصویب نگردد؛ اما وزیر عدلیه، عدم تصویب ماده را، به منزله مشتبه شدن شهادت نامه با سند دانست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مشروح مذاکرات قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=223376|صفحه=|نام۱=احمدرضا|نام خانوادگی۱=نائینی|چاپ=1}}</ref> | ||
== مصادیق و | == مصادیق و نمونه ها == | ||
* اگر شخصی، قبل از [[فوت]] [[مورث]] خود، شهادت نامه را به زیان او، امضاء نموده باشد؛ بعد از مرگ وی، آثار شهادت نامه مزبور، به ضرر او جاری خواهد بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مدنی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=214516|صفحه=|نام۱=سیدعلی|نام خانوادگی۱=حائری شاه باغ|چاپ=3}}</ref> | * اگر شخصی، قبل از [[فوت]] [[مورث]] خود، شهادت نامه را به زیان او، امضاء نموده باشد؛ بعد از مرگ وی، آثار شهادت نامه مزبور، به ضرر او جاری خواهد بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مدنی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=214516|صفحه=|نام۱=سیدعلی|نام خانوادگی۱=حائری شاه باغ|چاپ=3}}</ref> | ||
| خط ۳۹: | خط ۴۹: | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
{{مواد قانون مدنی}} | {{مواد قانون مدنی}} | ||
[[رده:مواد قانون مدنی]] | [[رده:مواد قانون مدنی]] | ||
[[رده:ادله اثبات دعوی]] | [[رده:ادله اثبات دعوی]] | ||
[[رده:اسناد]] | [[رده:اسناد]] | ||
نسخهٔ ۱۳ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۴۴
ماده ۱۲۸۵ قانون مدنی: شهادتنامه سند محسوب نمی‌شود و فقط اعتبار شهادت را خواهد داشت.
مواد مرتبط
توضیح واژگان
منظور از «شهادت نامه» در ماده ۱۲۸۵ قانون مدنی، نوشته‌ای است که به موجب آن، شخص امری را، به سود یا زیان شخصی دیگر، نفی یا اثبات نماید.[۱]
نکات تفسیری دکترین
مفاد شهادت نامه، به زیان صاحب آن، سند محسوب می‌گردد،[۲] همان گونه که در ماده ۱۲۸۵ قانون مدنی آمده است، شهادت نامه، اعتبار شهادت را دارد،[۳] به نظر برخی از حقوقدانان، شهادت نامه، اعتبار شهادت شفاهی را دارد،[۴] و به نظر برخی دیگر، به دلیل ویژگی‌هایی که ادای شهادت در حضور قاضی، و نحوه ادای مطالب، و حالات ادا کننده گواهی دارد؛ نمی‌توان شهادت نامه را دارای اعتباری به اندازه شهادت شفاهی دانست.[۵]
گفتنی است در صورت انکار شهادت نامه توسط طرف مقابل، رسیدگی به اصالت آن از سوی دادگاه، معنایی ندارد؛ زیرا شهادت نامه، سند محسوب نمی‌گردد.[۶]
نکات توصیفی هوش مصنوعی
 | محتوای مندرج در این قسمت توسط هوش مصنوعی تولید شده است. |
- شهادتنامه به عنوان سند قانونی در نظر گرفته نمی‌شود.
- اعتبار شهادتنامه تنها به اندازه اعتبار شهادت است.
- نمی‌توان از شهادتنامه به عنوان مدرک قانونی برای اثبات حقوق یا ادعاها استفاده کرد.
- برای استفاده از شهادتنامه در محاکم قضایی، باید به عنوان شهادت مورد ارزیابی قرار گیرد، نه سند.
رویه های قضایی
- رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره استناد به شهادت شهود به عنوان دلیل اعاده دادرسی
- رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره ارائه استشهادیه به عنوان مستند تقاضای اعاده دادرسی
- به موجب دادنامه شماره ۱۷۷۸ مورخه ۱۳۸۴/۱۲/۱۷ شعبه ۸ دادگاه تجدیدنظر استان تهران، شهادت نامه، به موجب قانون، دلیل اثبات دعوا محسوب نمی‌گردد.[۷]
- به موجب دادنامه شماره ۱۰۸۰ مورخه ۱۳۸۳/۷/۲۷ شعبه ۱۸ دادگاه تجدیدنظر استان تهران، شهادت نامه، سند محسوب نگردیده و فقط از اعتبار شهادت برخوردار است.[۸]
- رای دادگاه درباره ادعای عدم اصالت سند همراه با ادعای پرداخت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۰۰۱۰۰۰۷۷۳)
مذاکرات تصویب
به نظر یکی از نمایندگان مجلس، شهادت نامه نمی‌تواند ارزش شهادت شفاهی را داشته باشد، چرا که در عمل، باعث ایجاد مشکلاتی برای دادگاه‌ها خواهد شد. در پاسخ به انتقاد وی، وزیر عدلیه متذکر شد که در صورت تردید دادگاه نسبت به اعتبار استشهادیه، قاضی می‌تواند شهود را احضار نموده؛ و توضیحات لازم را استماع نماید.[۹]
به نظر یکی از نمایندگان مجلس، شهادت نامه، برگه ای است که یک شخص نوشته؛ و اشخاص متعددی هم، ذیل آن را امضاء می‌نمایند. بعید است چنین شهادتی، دال بر قطع و یقین شهود باشد. مخبر کمیسیون قوانین عدلیه، بیان نمود که شهادت نامه می‌تواند اماره شهادت باشد؛ و برای اثبات صحت مفاد آن، قاضی باید شهود را احضار نموده؛ و گواهی آنان را استماع نماید.[۱۰]
به نظر یکی از اعضای کمیسیون قوانین عدلیه مجلس، شهادت نامه، از اعتبار شهادت شفاهی برخوردار نبوده؛ و تنها ممکن است به عنوان اماره، مورد پذیرش قرار گیرد، وزیر عدلیه معتقد بود که استشهادیه، اماره نیست، نماینده مزبور، همچنان معتقد بود که بهتر است ماده ۱۲۸۵ قانون مدنی، تصویب نگردد؛ اما وزیر عدلیه، عدم تصویب ماده را، به منزله مشتبه شدن شهادت نامه با سند دانست.[۱۱]
مصادیق و نمونه ها
- اگر شخصی، قبل از فوت مورث خود، شهادت نامه را به زیان او، امضاء نموده باشد؛ بعد از مرگ وی، آثار شهادت نامه مزبور، به ضرر او جاری خواهد بود.[۱۲]
مقالات مرتبط
منابع
- ↑ سیدحسن امامی. حقوق مدنی (جلد ششم) (در ادله اثبات دعوا، اقرار، اسناد، شهادت، امارات، قسم، اصول عملیه). چاپ 7. کتابفروشی اسلامی، 1375. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 273776
- ↑ سیدحسن امامی. حقوق مدنی (جلد ششم) (در ادله اثبات دعوا، اقرار، اسناد، شهادت، امارات، قسم، اصول عملیه). چاپ 7. کتابفروشی اسلامی، 1375. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 273776
- ↑ حسینقلی حسینی نژاد. ادله اثبات دعوی. چاپ 2. دانش نگار، 1381. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 196332
- ↑ سیدحسن امامی. حقوق مدنی (جلد ششم) (در ادله اثبات دعوا، اقرار، اسناد، شهادت، امارات، قسم، اصول عملیه). چاپ 7. کتابفروشی اسلامی، 1375. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 273776
- ↑ عبدالله شمس. آیین دادرسی مدنی (جلد سوم) (دوره پیشرفته). چاپ 18. دراک، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1339220
- ↑ عبدالله شمس. آیین دادرسی مدنی (جلد سوم) (دوره پیشرفته). چاپ 18. دراک، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1339220
- ↑ محمدرضا زندی. ادله اثبات دعوی (جلد اول) (رویه قضایی دادگاه‌های تجدیدنظر استان تهران در امور مدنی. چاپ 2. جنگل، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2109252
- ↑ محمدرضا زندی. ادله اثبات دعوی (جلد اول) (رویه قضایی دادگاه‌های تجدیدنظر استان تهران در امور مدنی. چاپ 2. جنگل، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1216320
- ↑ احمدرضا نائینی. مشروح مذاکرات قانون مدنی. چاپ 1. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، 1386. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 226848
- ↑ احمدرضا نائینی. مشروح مذاکرات قانون مدنی. چاپ 1. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، 1386. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 226848
- ↑ احمدرضا نائینی. مشروح مذاکرات قانون مدنی. چاپ 1. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، 1386. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 223376
- ↑ سیدعلی حائری شاه باغ. شرح قانون مدنی (جلد دوم). چاپ 3. گنج دانش، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 214516