ماده ۵۶۱ قانون مدنی

ماده ۵۶۱ قانون مدنی: جعاله عبارت است از التزام شخصی به ادای اجرت معلوم در مقابل عملی اعم از این که طرف، معین باشد یا غیرمعین.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

نکات توضیحی تفسیری دکترین

عناصر جعاله عبارتند از:

1. التزام یک سویه
2. موضوع التزام جاعل، تأدیه حق‌الزحمه است.
3. اغلب، امکان تحقق فعل یا ترک فعل موردنظر جاعل، در عالم خارج وجود دارد.
4. مشروع بودن عمل موردنظر جاعل
5. ملکیت جاعل نسبت به اجرت جعاله
6. معلوم بودن اجرت جعاله
7. قابلیت تملک عامل نسبت به اجرت جعاله
8. استحقاق عامل نسبت به حق‌الزحمه، ناشی از عمل خود او باشد.
9. منفعت مقصود از پیشنهاد جعاله، نصیب جاعل گردد.
10. اهلیت جاعل. عامل می‌تواند محجور باشد.

جعاله ایقاع است. پس اجاره خدمات و دلالی را، نمی‌توان در قالب جعاله گنجانید.

موضوع جعاله، ممکن است فعل یا ترک فعل معینی باشد؛ درمقابل حق‌الزحمه ای مشخص؛ بنابراین جایزه را، نمی‌توان در قالب جعاله گنجانید؛ زیرا جایزه معاوضی نبوده؛ و وعده دهنده، تکلیفی به اجرای عهد خویش ندارد.

سبق و رمایه را، نمی‌توان در قالب جعاله گنجانید؛ زیرا در آن، نفعی نصیب جاعل نمی‌گردد. درحالی که در جعاله، منفعت مقصود جاعل، به او اختصاص خواهد یافت.

جعاله، حسب کیفیت اعتبار آن، به دو دسته جعاله خاص و عام قابل تقسیم است.

سوابق فقهی

اگر شخصی، از دیگری بخواهد تا کاری را برای وی انجام دهد؛ بدون اینکه مسابقه ای در میان باشد عمل مزبور را باید جعاله دانست.

موضوع جعاله، باید عملی مشروع باشد.

انتقادات

جعاله خاص را، با توجه به اینکه دو طرف آن معلوم هستند؛ باید عقد نامید. درحالی که در جعاله عام، عامل معلوم نیست؛ لذا قانون مدنی با قصور از این مهم، به‌طور مطلق، جعاله را تعهد یا التزام نامیده‌است. درحالی که چنین عناوینی درمورد جعاله عام صدق نمی‌کند.

مصادیق و نمونه‌ها

• اگر زید، به عمرو بگوید: «درصورت پیداکردن مدرک دانشگاهی من، که مدنی است مفقود شده؛ ۲۰۰۰ تومان به تو پرداخت می‌کنم». دراینصورت جعاله خاص را ایجاب نموده‌است.
• اگر رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران، اعلام نماید که درصورت کشف واکسن کرونا، به کاشف آن، مبلغی را اعطا می‌نماید؛ دراینصورت جعاله عام به وقوع پیوسته‌است.

مقالات مرتبط

• برزخ بین عقد و ایقاع (ماهیت ثالث در اعمال حقوقی)
• ماهیت و اوصاف قراردادهای سوآپ
• مغایرت اصولی قراردادهای مبادلاتی با موضوع صِرف اوراق اعتباری