ماده ۸۲۸ قانون مدنی

ماده ۸۲۸ قانون مدنی: هرگاه موصی‌له غیرمحصور باشد مثل این که وصیت برای فقرا یا امور عام‌المنفعه شود قبول شرط نیست.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

پیشینه

در ماده ۱۷۹ قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۱۳۳۵، و نیز در ماده ۱۳۹ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۱۸، وصیت عام، مورد توجه قانونگذار قرارگرفته است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در مورد عهدی یا تملیکی محسوب شدن وصیت بر غیرمحصور، باید قائل به تفکیک شد، در رابطه با اشخاص حقیقی، از آنجایی که در چنین وصیتی، موصی لهم، کلی می‌باشند و فرد کلی، به‌طور مستقیم نمی‌تواند طرف تملیک قرار گیرد؛ و باید مصداق‌های آن، از طرف اجرا کننده وصیت، تعیین گردد؛ لذا وصیت بر این گونه اشخاص، عهدی محسوب می‌گردد، لیکن در مواردی که موصی له، یک شخص حقوقی، نظیر انجمن خیریه و … می‌باشد؛ چون به‌طور مستقیم، می‌تواند مال را تملک نماید؛ در نتیجه چنین وصیتی، تملیکی تلقی می‌گردد.

برخلاف وقف بر غیرمحصور که در آن، قبول حاکم شرط است؛ در وصیت بر غیرمحصور، قبول معنایی ندارد، همچنانکه معلوم بودن موصی به در چنین وصیتی، الزامی نیست،(۳۷۶ البته بنا به نظر برخی، در وصیت بر غیرمحصور، قبول الزامی است و باید از سوی حاکم صورت گیرد.

در وصیت بر غیرمحصور، ممکن است موصی له، دارای شخصیت حقوقی گردد؛ چرا که در چنین وصیتی، جهت عامه، مورد نظر قانونگذار بوده‌است؛ و از طرفی در وصیت بر غیرمحصور، ممکن است موصی له قبلاً نیز، دارای شخصیت حقوقی بوده باشد؛ نظیر وصیت بر تملیک فرش به نفع مسجد موقوفه. (۷۴۰

شایان ذکر است که در صورتی که وصیت بر غیرمحصور، از نوع وصیت به وقف باشد؛ دیگر امکان فروش موصی به وجود ندارد.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

مشهور فقها، قبول در وصیت تملیکی را لازم ندانسته و چنین وصیتی را تملیکی دانسته‌اند.

مصادیق و نمونه‌ها

• وصیت بر فقرا، طلاب، حجاج مکه و زوار قبور ائمه معصومین، وصیت بر غیرمحصور است.

• وصیت به تملیک فرش برای مسجد، یا انتقال مالکیت قنات به نفع دانشگاه را باید وصیت به غیرمحصور دانست.
• وصیت مال برای تحصیل ایتام، یا مداوای بیماران، در زمره وصیت بر غیرمحصور قرار می گیرد.
• وصیت به وقف مال برای بیمارستان، وصیت بر غیرمحصور به‌شمار می‌آید.
• مدرسه، مسجد، پل، رباط و کارگاه، می‌توانند موضوع وصیت بر غیرمحصور قرار گیرند.

مقالات مرتبط

• عقد در آیینه اندیشه «استاد جعفری لنگرودی»