ماده ۸۲۸ قانون مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
هر گاه موصی‌له غیر محصور باشد مثل این که وصیت برای فقرا یا امور عام‌المنفعه شود قبول شرط نیست.
'''ماده ۸۲۸ قانون مدنی''': هرگاه [[موصی له|موصی‌له]] [[وصیت عام|غیرمحصور]] باشد مثل این که [[وصیت]] برای [[فقیر|فقرا]] یا [[امور عام‌ المنفعه|امور عام‌المنفعه]] شود [[قبول]] شرط نیست.
*{{زیتونی|[[ماده ۸۲۷ قانون مدنی|مشاهده ماده قبلی]]}}
*{{زیتونی|[[ماده ۸۲۹ قانون مدنی|مشاهده ماده بعدی]]}}
== پیشینه ==
در [[ماده ۱۷۹ قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۱۳۳۵]]، و نیز در [[ماده ۱۳۹ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۱۸]]، [[وصیت عام]]، مورد توجه قانونگذار قرارگرفته است.
 
== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
در مورد [[وصیت عهدی|عهدی]] یا [[وصیت تملیکی|تملیکی]] محسوب شدن وصیت بر غیرمحصور، باید قائل به تفکیک شد، در رابطه با [[شخص حقیقی|اشخاص حقیقی]]، از آنجایی که در چنین وصیتی، موصی لهم، [[کلی]] می‌باشند و فرد کلی، به‌طور مستقیم نمی‌تواند طرف [[تملیک]] قرار گیرد؛ و باید مصداق‌های آن، از طرف اجرا کننده وصیت، تعیین گردد؛ لذا وصیت بر این گونه اشخاص، عهدی محسوب می‌گردد، لیکن در مواردی که موصی له، یک [[شخص حقوقی]]، نظیر [[انجمن‌|انجمن]] خیریه و … می‌باشد؛ چون به‌طور مستقیم، می‌تواند [[مال]] را [[تملک]] نماید؛ در نتیجه چنین وصیتی، تملیکی تلقی می‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (دوره عقود معین، قسمت سوم) (عطایا، هبه، وصیت)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2778896|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=7}}</ref>


== توضیح واژگان ==
برخلاف [[وقف بر غیرمحصور]] که در آن، قبول [[حاکم]] شرط است؛ در وصیت بر غیرمحصور، قبول معنایی ندارد، همچنانکه معلوم بودن [[موصی به]] در چنین وصیتی، الزامی نیست،(۳۷۶ البته بنا به نظر برخی، در وصیت بر غیرمحصور، قبول الزامی است و باید از سوی حاکم صورت گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (وصیت)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=295340|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=2}}</ref>
به وصیتی که برای مصرف محدود و محصور، انشاء نشده باشد؛ وصیت عام گویند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (وصیت)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=856404|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=2}}</ref>


وصیت سبیل الله، یعنی وصیت به صرف مال در راه رضای خدا، به جهت کسب ثواب.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد پنجم)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=346396|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=4}}</ref>
در وصیت بر غیرمحصور، ممکن است موصی له، دارای [[شخصیت حقوقی]] گردد؛ چرا که در چنین وصیتی، جهت عامه، مورد نظر قانونگذار بوده‌است؛ و از طرفی در وصیت بر غیرمحصور، ممکن است موصی له قبلاً نیز، دارای شخصیت حقوقی بوده باشد؛ نظیر وصیت بر تملیک فرش به نفع مسجد [[عین موقوفه|موقوفه]]. (۷۴۰


== پیشینه ==
شایان ذکر است که در صورتی که وصیت بر غیرمحصور، از نوع وصیت به [[وقف]] باشد؛ دیگر امکان [[بیع|فروش]] موصی به وجود ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مرکز نشر علوم اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=199440|صفحه=|نام۱=سیدمصطفی|نام خانوادگی۱=محقق داماد|چاپ=4}}</ref>
در ماده ۱۷۹ قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۱۳۳۵، و نیز در ماده ۱۳۹ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۱۸، وصیت عام، مورد توجه قانونگذار قرارگرفته است.


== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
== مطالعات فقهی ==
درمورد عهدی یا تملیکی محسوب شدن وصیت بر غیر محصور، باید قائل به تفکیک شد. در رابطه با اشخاص حقیقی، ازآنجایی که در چنین وصیتی، موصی لهم، کلی می‌باشند و فرد کلی، به‌طور مستقیم نمی‌تواند طرف تملیک قرارگیرد؛ و باید مصداق‌های آن، از طرف اجراکننده وصیت، تعیین گردد؛ لذا وصیت بر اینگونه اشخاص، عهدی محسوب می‌گردد. لیکن درمواردی که موصی له، یک شخص حقوقی، نظیر انجمن خیریه و … می‌باشد؛ چون به‌طور مستقیم، می‌تواند مال را تملک نماید؛ درنتیجه چنین وصیتی، تملیکی تلقی می‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (دوره عقود معین، قسمت سوم) (عطایا، هبه، وصیت)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2778896|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=7}}</ref>


برخلاف وقف بر غیرمحصور که در آن، قبول حاکم شرط است؛ در وصیت بر غیرمحصور، قبول معنایی ندارد. همچنانکه معلوم بودن موصی به در چنین وصیتی، الزامی نیست. (۳۷۶ در وصیت بر غیرمحصور، ممکن است موصی له، دارای شخصیت حقوقی گردد؛ چراکه در چنین وصیتی، جت عامه، مورد نظر قانونگذار بوده‌است؛ و ازطرفی در وصیت بر غیرمحصور، ممکن است موصی له قبلاً نیز، دارای شخصیت حقوقی بوده باشد؛ نظیر وصیت بر تملیک فرش به نفع مسجد موقوفه. (۷۴۰
=== سوابق فقهی ===
[[مشهور فقها]]، قبول در وصیت تملیکی را لازم ندانسته و چنین وصیتی را تملیکی دانسته‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (دوره عقود معین، قسمت سوم) (عطایا، هبه، وصیت)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2778908|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=7}}</ref>


درصورتیکه وصیت بر غیرمحصور، از نوع وصیت به وقف باشد؛ دیگر امکان فروش موصی به وجود ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مرکز نشر علوم اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=199440|صفحه=|نام۱=سیدمصطفی|نام خانوادگی۱=محقق داماد|چاپ=4}}</ref>
== مصادیق و نمونه‌ها ==


== سوابق فقهی ==
* وصیت بر فقرا، طلاب، حجاج مکه و زوار قبور ائمه معصومین، وصیت بر غیرمحصور است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مدنی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=206388|صفحه=|نام۱=سیدعلی|نام خانوادگی۱=حائری شاه باغ|چاپ=3}}</ref>
در وصیت بر غیر محصور، قبول الزامی است و باید از سوی حاکم صورت گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (وصیت)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=295340|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=2}}</ref>


مشهور فقها، قبول در وصیت تملیکی را لازم ندانسته و چنین وصیتی را، تملیکی دانسته‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (دوره عقود معین، قسمت سوم) (عطایا، هبه، وصیت)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2778908|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=7}}</ref>
* وصیت به تملیک فرش برای مسجد، یا [[انتقال]] [[مالکیت]] [[قنات]] به نفع دانشگاه را باید وصیت به غیرمحصور دانست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (وصیت)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=296224|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=2}}</ref>
* وصیت مال برای تحصیل ایتام، یا مداوای بیماران، در زمره وصیت بر غیرمحصور قرار می گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد سوم) (در شفعه، وصایا، ارث) (با تجدیدنظر، تصحیح کامل اضافات)|ترجمه=|جلد=|سال=1376|ناشر=اسلامیه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=14136|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=امامی|چاپ=13}}</ref>
* وصیت به وقف مال برای بیمارستان، وصیت بر غیرمحصور به‌شمار می‌آید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مرکز نشر علوم اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=199440|صفحه=|نام۱=سیدمصطفی|نام خانوادگی۱=محقق داماد|چاپ=4}}</ref>
* مدرسه، مسجد، پل، رباط و کارگاه، می‌توانند موضوع وصیت بر غیرمحصور قرار گیرند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (وصیت)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=295432|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=2}}</ref>


== مصادیق و نمونه‌ها ==
== مقالات مرتبط ==
وصیت بر فقرا، طلاب، حجاج مکه و زوار قبور ائمه معصومین، وصیت بر غیرمحصور است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مدنی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=206388|صفحه=|نام۱=سیدعلی|نام خانوادگی۱=حائری شاه باغ|چاپ=3}}</ref>


وصیت به تملیک فرش برای مسجد، یا انتقال مالکیت قنات به نفع دانشگاه را، باید وصیت به غیرمحصور دانست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (وصیت)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=296224|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=2}}</ref> وصیت مال برای تحصیل ایتام، یا مداوای بیماران نیز، در زمره وصیت بر غیرمحصور قرارمی گیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد سوم) (در شفعه، وصایا، ارث) (با تجدیدنظر، تصحیح کامل اضافات)|ترجمه=|جلد=|سال=1376|ناشر=اسلامیه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=14136|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=امامی|چاپ=13}}</ref> وصیت به وقف مال برای بیمارستان نیز، وصیت بر غیرمحصور به‌شمار می‌آید<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مرکز نشر علوم اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=199440|صفحه=|نام۱=سیدمصطفی|نام خانوادگی۱=محقق داماد|چاپ=4}}</ref>
* [[عقد در آیینه اندیشه «استاد جعفری لنگرودی»]]
مدرسه، مسجد، پل، رباط و کارگاه نیز، می‌توانند موضوع وصیت بر غیرمحصور قرارگیرند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (وصیت)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=295432|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=2}}</ref>
* [[مطالعۀ تطبیقی اعتبار وصیت الکترونیکی در حقوق آمریکا و ایران]]


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
*
*
{{مواد قانون مدنی}}
[[رده:مواد قانون مدنی]]
[[رده:اموال]]
[[رده:وصیت و ارث]]
[[رده:وصیت]]
[[رده:رفرنس]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۰۱:۱۲

ماده ۸۲۸ قانون مدنی: هرگاه موصی‌له غیرمحصور باشد مثل این که وصیت برای فقرا یا امور عام‌المنفعه شود قبول شرط نیست.

پیشینه

در ماده ۱۷۹ قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۱۳۳۵، و نیز در ماده ۱۳۹ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۱۸، وصیت عام، مورد توجه قانونگذار قرارگرفته است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در مورد عهدی یا تملیکی محسوب شدن وصیت بر غیرمحصور، باید قائل به تفکیک شد، در رابطه با اشخاص حقیقی، از آنجایی که در چنین وصیتی، موصی لهم، کلی می‌باشند و فرد کلی، به‌طور مستقیم نمی‌تواند طرف تملیک قرار گیرد؛ و باید مصداق‌های آن، از طرف اجرا کننده وصیت، تعیین گردد؛ لذا وصیت بر این گونه اشخاص، عهدی محسوب می‌گردد، لیکن در مواردی که موصی له، یک شخص حقوقی، نظیر انجمن خیریه و … می‌باشد؛ چون به‌طور مستقیم، می‌تواند مال را تملک نماید؛ در نتیجه چنین وصیتی، تملیکی تلقی می‌گردد.[۱]

برخلاف وقف بر غیرمحصور که در آن، قبول حاکم شرط است؛ در وصیت بر غیرمحصور، قبول معنایی ندارد، همچنانکه معلوم بودن موصی به در چنین وصیتی، الزامی نیست،(۳۷۶ البته بنا به نظر برخی، در وصیت بر غیرمحصور، قبول الزامی است و باید از سوی حاکم صورت گیرد.[۲]

در وصیت بر غیرمحصور، ممکن است موصی له، دارای شخصیت حقوقی گردد؛ چرا که در چنین وصیتی، جهت عامه، مورد نظر قانونگذار بوده‌است؛ و از طرفی در وصیت بر غیرمحصور، ممکن است موصی له قبلاً نیز، دارای شخصیت حقوقی بوده باشد؛ نظیر وصیت بر تملیک فرش به نفع مسجد موقوفه. (۷۴۰

شایان ذکر است که در صورتی که وصیت بر غیرمحصور، از نوع وصیت به وقف باشد؛ دیگر امکان فروش موصی به وجود ندارد.[۳]

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

مشهور فقها، قبول در وصیت تملیکی را لازم ندانسته و چنین وصیتی را تملیکی دانسته‌اند.[۴]

مصادیق و نمونه‌ها

  • وصیت بر فقرا، طلاب، حجاج مکه و زوار قبور ائمه معصومین، وصیت بر غیرمحصور است.[۵]
  • وصیت به تملیک فرش برای مسجد، یا انتقال مالکیت قنات به نفع دانشگاه را باید وصیت به غیرمحصور دانست.[۶]
  • وصیت مال برای تحصیل ایتام، یا مداوای بیماران، در زمره وصیت بر غیرمحصور قرار می گیرد.[۷]
  • وصیت به وقف مال برای بیمارستان، وصیت بر غیرمحصور به‌شمار می‌آید.[۸]
  • مدرسه، مسجد، پل، رباط و کارگاه، می‌توانند موضوع وصیت بر غیرمحصور قرار گیرند.[۹]

مقالات مرتبط

منابع

  1. ↑ ناصر کاتوزیان. حقوق مدنی (دوره عقود معین، قسمت سوم) (عطایا، هبه، وصیت). چاپ 7. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2778896
  2. ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. حقوق مدنی (وصیت). چاپ 2. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 295340
  3. ↑ سیدمصطفی محقق داماد. بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی. چاپ 4. مرکز نشر علوم اسلامی، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 199440
  4. ↑ ناصر کاتوزیان. حقوق مدنی (دوره عقود معین، قسمت سوم) (عطایا، هبه، وصیت). چاپ 7. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2778908
  5. ↑ سیدعلی حائری شاه باغ. شرح قانون مدنی (جلد دوم). چاپ 3. گنج دانش، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 206388
  6. ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. حقوق مدنی (وصیت). چاپ 2. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 296224
  7. ↑ سیدحسن امامی. حقوق مدنی (جلد سوم) (در شفعه، وصایا، ارث) (با تجدیدنظر، تصحیح کامل اضافات). چاپ 13. اسلامیه، 1376.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 14136
  8. ↑ سیدمصطفی محقق داماد. بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی. چاپ 4. مرکز نشر علوم اسلامی، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 199440
  9. ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. حقوق مدنی (وصیت). چاپ 2. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 295432
برگرفته از «https://wikihoghoogh.net/w/index.php?title=ماده_۸۲۸_قانون_مدنی&oldid=274071»