ماده ۸۵۷ قانون مدنی

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو

ماده ۸۵۷ قانون مدنی: موصی می‌تواند یک نفر را برای نظارت در عملیات وصی معین نماید. حدود اختیارات ناظر به طریقی خواهد بود که موصی مقرر داشته‌است یا از قرائن معلوم شود.

توضیح واژگان

به ناظر بر امور وصی به جهت رعایت حدود اختیارات معینه، با برخورداری از حق اعتراض به وی، «ناظر اطلاعی» گویند،[۱] همچنین «ناظر استصوابی» کسی که است که وصی، تصمیم خود را پس از مشورت با او و تأیید ایشان، اجرا می‌نماید.[۲]

نکات توضیحی تفسیری دکترین

نظارت، غیرقابل توکیل بوده و قائم به شخص می‌باشد،[۳] البته امکان تعدد ناظر بر عملیات وصی وجود دارد.[۴]

گفتنی است ناظر، اختیار دخالت مستقیم در موصی به را ندارد،[۵] و ناظر استصوابی برخلاف وصی، حق تصرف در اموال موصی را ندارد؛ و فقط باید تصرفات وصی در این اموال را، تأیید یا رد نماید.[۶]

در خصوص وظایف ناظر اطلاعی نیز باید گفت که، ناظر اطلاعی موظف است مراتب مخالفت وصی با نظر خویش را، به دادگاه اطلاع دهد.[۷]

در مواردی که به دستور موصی، یکی از اوصیا در امور مصرحه، تصمیم‌گیری نماید و دیگری اجرای تصمیم‌های مزبور را برعهده گیرد؛ با توجه به اینکه در تعدد اوصیا، باید هر دو وصی از حق دخالت مستقیم در امور مربوطه برخوردار باشند؛ لذا در فرض مورد بحث باید شخص اول را ناظر بر اعمال شخص دوم دانست، البته چنین نظارتی در زمره هیچ‌یک از نظارت‌های اطلاعی و استصوابی قرار نمی‌گیرد،[۸] لذا علاوه بر ناظر استصوابی و اطلاعی، وجود نوع دیگری از ناظر نیز قابل تصور است.[۹]

در نظارت بر وصیت، همانند تولیت، تعیین ناظر اطلاعی و استصوابی امکان‌پذیر است، چرا که هر دو، شباهت‌های تامی با یکدیگر دارند و مقصود واقف و موصی، اداره امور مربوطه به نحو احسن می‌باشد.[۱۰]

نکات توضیحی

ناظر حق دخالت در انجام مورد وصیت را ندارد.[۱۱]

در صورت تعدد ناظر، ممکن است برخی از آنها استصوابی، برخی اطلاعی یا اینکه هم استصوابی و هم اطلاعی باشند.[۱۲]

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

موصی می‌تواند اقدام به تعیین ناظر بر اعمال وصی نماید،[۱۳] در صورتی که موصی حدود اختیارات ناظر را تعیین ننموده باشد؛ بنا بر اقتضای عرف، ناظر باید از اقدامات وصی مطلع گردد تا در صورت تخلف وصی از مفاد وصیت، به او اعتراض نماید.[۱۴]

در صورت فوت وصی پیش از انجام مورد وصایت، ناظر بدون اذن حاکم نمی‌تواند در امور مربوط به وصی تصرف نماید.[۱۵]

در قابلیت یا عدم قابلیت توکیل حق نظارت به غیر، بین فقها اختلاف نظر وجود دارد.[۱۶]

مصادیق و نمونه‌ها

  • در موردی که موصی وصیت نموده تا وصی، منزل او را فروخته و مبلغ حاصل از فروش را صرف امور خیریه نماید؛ و وصی بدون جلب رضایت ناظر، ملک مورد نظر را به قیمتی پایین‌تر از ارزش آن، فروخته باشد؛ در چنین فرضی، ناظر می‌تواند با مراجعه به دادگاه، اقدام به ابطال معامله مزبور نماید.[۱۷]
  • انعقاد بیع و شراء و صلح و … توسط وصی؛ نیاز به تأیید ناظر دارد.[۱۸]

منابع

  1. حسین بنی اسد. وصیت زائد بر ثلث. چاپ 1. نگاه بینه، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2153392
  2. حسین بنی اسد. وصیت زائد بر ثلث. چاپ 1. نگاه بینه، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2153392
  3. محمدجعفر جعفری لنگرودی. حقوق مدنی (وصیت). چاپ 2. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 300328
  4. محمدجعفر جعفری لنگرودی. الفارق (دایرةالمعارف عمومی حقوقی) (جلد پنجم) (مصحف-هبه). چاپ 1. گنج دانش، 1386.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4436848
  5. محمدجعفر جعفری لنگرودی. حقوق مدنی (وصیت). چاپ 2. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 855828
  6. سیدمصطفی محقق داماد. بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی. چاپ 4. مرکز نشر علوم اسلامی، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 201828
  7. محمدجعفر جعفری لنگرودی. حقوق مدنی (وصیت). چاپ 2. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 300364
  8. محمدجعفر جعفری لنگرودی. حقوق مدنی (وصیت). چاپ 2. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 300308
  9. محمدجعفر جعفری لنگرودی. حقوق مدنی (وصیت). چاپ 2. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 300328
  10. سیدحسن امامی. حقوق مدنی (جلد سوم) (در شفعه، وصایا، ارث) (با تجدیدنظر، تصحیح کامل اضافات). چاپ 13. اسلامیه، 1376.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 14508
  11. حسین بنی اسد. وصیت زائد بر ثلث. چاپ 1. نگاه بینه، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2153392
  12. حسین بنی اسد. وصیت زائد بر ثلث. چاپ 1. نگاه بینه، 1389.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2153392
  13. آیت اله سیدعلی خامنه ای. رساله آموزشی (قسمت دوم) احکام معاملات. چاپ 5. فقه روز، 1393.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5043904
  14. آیت اله سیدعلی خامنه ای. رساله آموزشی (قسمت دوم) احکام معاملات. چاپ 5. فقه روز، 1393.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5043908
  15. عبداله کیایی. قانون مدنی و فتاوای امام خمینی (جلد دوم). چاپ 1. سمت، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 53288
  16. محمدجعفر جعفری لنگرودی. حقوق مدنی (وصیت). چاپ 2. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 300328
  17. سیدعلی حائری شاه باغ. شرح قانون مدنی (جلد دوم). چاپ 3. گنج دانش، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 206920
  18. سیدمصطفی محقق داماد. بررسی فقهی و حقوقی وصیت مواد 825-860 قانون مدنی. چاپ 4. مرکز نشر علوم اسلامی، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 201828