ماده ۶۶۳ قانون مدنی

ماده ۶۶۳ قانون مدنی: وکیل نمی‌تواند عملی را که از حدود وکالت او خارج است انجام دهد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

ماده ۶۷۱ قانون مدنی

مطالعات تطبیقی

به موجب ماده ۷۰۳ قانون مدنی مصر، وکیل ملزم به اجرای تعهدات خویش بوده؛ و نمی‌تواند بدون موافقت موکل، از حدود اذن مصرح در وکالت نامه، تجاوز نماید، مگر در صورتی که نتواند از قبل، موکل را از تصمیمات جدید خود آگاه ساخته؛ و ظن قوی بر این باشد که موکل، با خروج وی از حدود اختیارات مندرج در وکالت نامه، مخالفتی ندارد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

اگر وکیل، به‌طور عمدی، مصالح موکل را نادیده گرفته؛ و به نفع خویش عمل نماید؛ عمل او فضولی است؛ زیرا تصمیمی که اتخاذ نموده؛ به اقتضای رعایت امانت و مصلحت موکل او نبوده؛ و با در نظر گرفتن منافع شخصی خویش، از حدود وکالت تجاوز نموده‌است، پس طبیعی است که عمل او، نافذ محسوب نگردد، به خصوص زمانی که با طرف مقابل خود، جهت سوءاستفاده از اختیارات خویش، تبانی نموده باشد.

این ماده و دو ماده بعد از آن، دلالت بر حاکمیت «اصل تفسیر مضیق اختیارات وکیل»، دارند. به موجب این اصل، نمی‌توان موکل را، مکلف به پذیرش فراتر از آنچه که اراده کرده‌است؛ نمود. جهت حمایت از موکل در برابر اختیارات نامحدود وکیل، باید قائل به تفسیر مضیق اختیارات وکیل گردید، در نتیجه چنانچه نسبت به اختیارات وکیل، تردید ایجاد گردد؛ باید اصل را بر عدم اختیار او گذارده؛ و این وکیل است که باید شمول وکالت، نسبت به آن امر را به اثبات رساند، البته اصل مزبور نیز، از قاعده عام تری نشأت گرفته؛ که به موجب آن، هیچ‌کس بر دیگری، تسلط و ولایت ندارد و نمایندگی، نوعی سلطه و ولایت استثنایی بوده؛ و در موارد تردید، اصل عدم ولایت، حاکم است.

وکیل نباید از حدود اختیاراتی که در قرارداد، یا به موجب قانون و عرف برای وی تعیین گردیده‌است؛ تجاوز نماید.

خروج وکیل از حدود اختیارات خویش، از حیث آثار زیر قابل بررسی است:

- وضعیت اعتبار اعمال وکیل.

- ضمان ناشی از خروج وکیل از حدود اختیارات خویش.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

اگر موضوع وکالت، خرید غذای پاک و مشروع بوده باشد؛ وکیل نمی‌تواند برای خریدن غذایی که از گوشت خوک تهیه شده؛ نسبت به حدود اختیارات خویش تعدی نماید.

رویه‌های قضایی

به نظر کمیسیون نشست‌های قضایی، به مناسبت نشست قضات دادگستری سنندج، وکالت در اجاره ملک را نمی‌توان به منزله وکالت در واگذاری سرقفلی دانسته؛ و باید قائل به فضولی بودن آن گردید، چرا که در تعیین مقدمات و لوازم وکالت، باید به قدر متیقن اکتفا نموده؛ و از تفسیر موسع، که موجب شمول حکم به مواردی خارج از موضوع وکالت و تخطی وکیل از حدود اختیارات خویش می‌گردد؛ خودداری نمود.

• رای دادگاه درباره اثر قید حق مراجعه وکیل به مقامات قضائی در وکالتنامه (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۶۹۵۰۰۴۸۵)
• رای دادگاه درباره اثر ابطال مبایعه نامه بر وجه التزام (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۰۱۰۱۵۷۸)
• رای دادگاه درباره اختیار وکیل در اجاره مادام العمر (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۰۷۰۰۷۹۰)
• رای دادگاه درباره اختیار وکیل نسبت به درج شرط داوری در قرارداد (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۳۷۰۰۹۸۴)

انتقادات

باید ماده ۶۷۱ قانون مدنی، در ادامه این ماده بیان می‌گردید.

مصادیق و نمونه‌ها

• وکیل در اجاره دادن منزل، نمی‌تواند بدون اذن مالک، آن ملک را فروخته؛ یا به رهن دهد.

مقالات مرتبط

• آثار وکالت بلاعزل بر روابط موکل و وکیل
• درآمدی بر بازشناسی وکالت مطلق
• معاملات عمده‌ی بورسی از حیث تشکیل، آثار و انحلال