ماده ۸۷۸ قانون مدنی

ماده ۸۷۸ قانون مدنی: هرگاه در حین موت مورث، حملی باشد که اگر قابل وراثت متولد شود مانع از ارث تمام یا بعضی از وراث دیگر می‌گردد. تقسیم ارث به عمل نمی‌آید تا حال او معلوم شود و اگر حمل مانع از ارث هیچ‌یک از سایر وراث نباشد و آن‌ها بخواهند ترکه را تقسیم کنند باید برای حمل حصه‌ای که مساوی حصهٔ دو پسر از همان طبقه باشد کنار گذارند و حصهٔ هر یک از وراث مراعا است تا حال حمل معلوم شود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۸۷۷ قانون مدنی
• ماده ۸۷۹ قانون مدنی
• ماده ۵۸ آیین‌نامه احوال شخصیه زرتشتیان ایران

مطالعات تطبیقی

به موجب ماده ۵۸ آیین‌نامه زرتشتیان، اگر به هنگام مرگ مرد، همسر او باردار باشد؛ تقسیم ارث تا زمان به دنیا آمدن طفل، به تعویق می‌افتد؛ مگر اینکه معادل سهم دو پسر را برای او کنار بگذارند؛ و سپس تقسیم را انجام دهند.

نکات تفسیری دکترین ماده 878 قانون مدنی

چنانچه یکی از وراث حین الموت متوفی، حمل باشد؛ و ولادت او، مانع از ارث بری سایر وراث نگردد؛ در این صورت برای وی، سهم دو پسر را کنار گذاشته؛ و بقیه ماترک را، بین سایر ورثه تقسیم می‌کنند؛ تا در فرض تولد بیش از یک فرزند، سهم نوزادان پرداخت گردیده؛ و بقیه به ورثه رد شود، در مواردی که ممکن است زنده متولدشدن حمل، موجب محروم شدن سایر وراث از ترکه گردد؛ تا تاریخ به دنیا آمدن طفل، تقسیم ماترک، ممنوع بوده؛ و تا روشن شدن قضیه، باید آن را اداره و محافظت نمود؛ زیرا حق وراثت طبقه بعدی، زمانی ثابت و قطعی می‌گردد که حمل، مرده به دنیا آید، بنابراین اگر حمل، باعث محرومیت سایر وراث گردد؛ تا زمان تولد وی، تقسیم ترکه به تعویق می‌افتد.

به موجب این ماده، چنانچه حمل، مانع ارث بری هیچ‌یک از ورثه نباشد؛ و آنان بخواهند؛ ترکه را تقسیم کنند؛ باید دو سهم پسر از همان طبقه را، برای وی کنار گذارند، حال اگر، مادر حمل، بیش از دو پسر را به دنیا آورد؛ در این صورت ورثه باید مازاد بر سهم خویش را، که قبلاً اخذ نموده‌اند؛ به نوزادان مزبور رد نمایند.

گفتنی است در فرضی که جنین، وارث متوفی باشد؛ برای او امین تعیین می‌گردد؛ مگر اینکه وی دارای ولی یا قیم باشد.

سوابق و مستندات فقهی

سوابق و مستندات فقهی

در صورتی که متوفی، در طبقه ای که حمل قرار دارد؛ دارای وراث دیگری هم باشد؛ برای جنین سهم دو پسر را کنار گذاشته و مابقی را بین سایر ورثه تقسیم می‌نمایند؛ و اگر حمل، زنده متولد نشود؛ سهم مزبور را نیز، بین سایر ورثه تقسیم می‌کنند.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 878 قانون مدنی

1. وجود حمل در هنگام فوت مورث می‌تواند مانع تقسیم ارث شود.
2. اگر حمل پس از تولد قابلیت وراثت داشته باشد، ممکن است مانع ارث بردن تمام یا برخی از ورثه دیگر گردد.
3. تعیین وضعیت ارث تا زمان مشخص شدن وضعیت حمل به تعویق می‌افتد.
4. اگر حمل مانعی برای ارث بردن سایر ورثه نباشد، ورثه می‌توانند تقاضای تقسیم ترکه را کنند.
5. در صورت تقاضای تقسیم ترکه، باید سهمی برابر با سهم دو پسر از همان طبقه برای حمل قرار داده شود.
6. سهم هر یک از ورثه تا تعیین وضعیت حمل به صورت معلق باقی می‌ماند.

رویه های قضایی

• کمیسیون نشست‌های قضایی، به مناسبت نشست قضایی دادگستری مشهد در اسفند ۱۳۸۰، در فرض وجود حمل در میان وراث متوفی، صدور گواهی حصر ورثه را، با رعایت این ماده، بلامانع می‌داند.

انتقادات

به نظر می‌رسد در قسمت دوم این ماده، که به بررسی فرضی که حمل مانع از ارث بری سایر وراث نمی‌شود؛ پرداخته؛ رسایی و بلاغت کافی دیده نمی‌شود؛ چرا که خود این فرض نیز، به دو فرض دیگر قابل تقسیم است که قانونگذار، از آن غافل گردیده‌است، در واقع اگر سهم وارث، باوجود زنده به دنیا آمدن حمل، تغییر نکند؛ (مانند زوجه متوفی در فرض وجود اولاد دیگر برای وی)، در این صورت، وارث مزبور، تمام فرض خود را می‌برد، و چنانچه سهم یکی از ورثه با وجود تولد حمل، کاهش یابد؛ (مانند مادر متوفی در فرضی که حمل، از صلب میت باشد)؛ شخص مزبور از حداقل سهم خود، بهره‌مند می‌شود.

مصادیق و نمونه ها

• اگر همسر متوفی باردار باشد؛ و در حال حاضر وراث میت، همسر و یک برادر و دو خواهر او باشند؛ چون حمل، حاجب اخوه متوفی از کل حصه خود، محسوب می‌گردد؛ بنابراین تقسیم ارث تا زمان تولد طفل، به تعویق خواهد افتاد.

مقالات مرتبط

• بررسی وضعیت ارث جنین ناشی از تلقیح مصنوعی پس از فوت صاحب اسپرم (پدر) از منظر فقهی و حقوقی