ماده ۱۹۳ قانون مدنی

ماده ۱۹۳ قانون مدنی: انشاء معامله ممکن است به وسیلهٔ عملی که مبین قصد و رضا باشد مثل قبض و اقباض حاصل گردد مگر در مواردی که قانون استثناء کرده باشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

به معامله ای که در آن، قصد طرفین، به موجب عمل یا کاری محرز گردیده باشد؛ «معامله معاطاتی» گویند.

«معاطات» یعنی داد و ستد و مبادله، بدون نیاز به ایجاب و قبول لفظی.

«انشای غیر لفظی»، یعنی اینکه وسیله ابراز قصد و رضا در عقود، لفظ نباشد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

انشاء، عبارت از ابراز اراده بوده؛ و به هر طریقی، اعم از لفظی و غیرلفظی قابل تحقق است، در مقابل، انتقاد شده‌است که قصد انشاء، فقط با لفظ محقق می‌گردد. قانونگذار، جز در مواردی که به موجب قانون، استثنا گردیده‌است؛ ایجاب غیرلفظی را ممکن دانسته‌است، بنابراین در معاطات، قبض مبیع و اقباض ثمن، کافی بوده؛ و دیگر نیازی به استعمال لفظ نمی‌باشد، البته همه شرایط صحت و اعتبار معاملات، در معاطات نیز باید رعایت گردد.

لازم به ذکر است که نکاح معاطاتی، صحیح نیست و جرم محسوب می‌گردد.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

بنا بر نظر مشهور فقها، معامله معاطاتی صحیح است.

رویه‌های قضایی

• به موجب دادنامه شماره ۶۷۴ مورخه ۴/۱۰/۱۳۷۰ شعبه ۲۲ دیوان عالی کشور، انعقاد بیع از طریق تنظیم قولنامه، مبین بر قصد و رضای طرفین بوده و صحیح است.
• به موجب دادنامه شماره ۲۵۳ مورخه ۲۳/۳/۱۳۶۷ شعبه ۲۱ دیوان عالی کشور، تحقق بیع از طریق معاطات، امکان پذیر است.
• رای دادگاه درباره اثبات وقوع عقد بیع به استناد وکالت نامه (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۶۰۰۹۴۰)

مصادیق و نمونه ها

• عقود غائبین، با ایجاب و قبول لفظی صورت نگرفته و در دسته معاطات قرار دارد.

مقالات مرتبط

• کارایی اقتصادی شرط وجه التزام برای مبیعِ مستحق للغیر درآمده (فراتر از آرای وحدت رویه شماره ۷۳۳ و ۸۱۱)
• مبانی فقهی مشروعیت نکاح معاطاتی
• ضرورت ابلاغ اراده و حفظ مصلحت در اعمال حقوقی