ماده ۱۵۳ قانون مدنی

ماده ۱۵۳ قانون مدنی: هر گاه نهری، مشترک مابین جماعتی باشد و در مقدار نصیب هر یک از آن‌ها اختلاف شود، حکم به تساوی نصیب آن‌ها می‌شود مگر این که دلیلی بر زیادتی نصیب بعضی از آن‌ها موجود باشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

اصل ۴۵ قانون اساسی

ماده ۱ قانون توزیع عادلانه آب

توضیح واژگان

به حقی که به موجب آن، صاحب ملکی، اختیار عبور لوله آب، گاز، نفت و فاضلاب را در ملک دیگری داشته باشد؛ «حق المجری» گویند.

فلسفه و مبانی نظری ماده

مبنای وضع این ماده، اصل عملی برابری است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

به موجب اصل ۴۵ قانون اساسی و ماده ۱ قانون توزیع عادلانه آب، آب‌های جاری در منابع طبیعی، در زمره اموال عمومی محسوب گردیده؛ و در اختیار حکومت اسلامی قرار داشته؛ و باید برابر با مصالح عمومی، مورد تمتع واقع شود و مسئولیت حفظ، استیفا، و نظارت بر بهره‌برداری از آنها، با دولت است.

قانون مدنی، در رابطه با چگونگی حیازت آبهای مباح، شرکت در حیازت و تمتع از آب مشترک و نحوه استیفا از نهرهای مباح، مقرراتی را وضع نموده‌است.

حکم به تساوی سهم هر یک از شرکا، نسبت به آب نهر مشترک، ناظر به نوع مالکیت آنان، یعنی شرکت است؛ وگرنه نهر به خودی خود، خصوصیتی ندارد؛ تا سبب مالکیت برابر گردد.

حکم این ماده، ناظر به همه حقوق و تعهدات مجرا است و تنها مختص به نهر مشترک نمی‌باشد.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

احکام مربوط به اموال مشترک، در مورد نهر مشترک نیز جاری است؛ لیکن هیچ‌یک از شرکا، نمی‌تواند بدون اذن سایر آنان، در نهر مزبور تصرفی نماید و در مورد بردن آب از نهر مزبور، باید بین شرکا توافق حاصل گردد؛ و اگر به آسانی رضایت ندهند؛ ممکن است تراضی نمایند که هریک از آنان، در زمان‌های مشخص، حق استفاده از آب نهر را داشته باشد، درغیر این صورت، چاره ای جز تقسیم آب بر حسب اجزای آن نیست، بدین ترتیب که چوب یا سنگ یا مانعی دیگر را، که اندازه سوراخ آنها مساوی باشد؛ جلوی مسیر آب هر یک از شرکا قرار می‌دهند؛ تا هر کدام از آنان، به نحو مساوی، از آب بهره‌مند گردند. گاهی اوقات هم ممکن است حفره اشیای مزبور، به تناسب سهم هر شریک، کوچک یا بزرگ باشد. تقسیم نوع اخیر، اجباری بوده؛ و عدول از آن، امکان پذیر نیست.

اگر نهری، بین چند زمین قرار گرفته باشد؛ و مالکین اراضی مزبور، نسبت به سهم خود از آب آن نهر، اختلاف داشته باشند؛ حق هر یک از آنان، به نسبت مساحت زمین او تعیین می‌گردد.

رویه‌های قضایی

به موجب دادنامه شماره ۲۶ مورخه ۲۹/۱/۱۳۷۳ شعبه ۱۸ دیوان عالی کشور، هر گاه نهری، مشترک مابین جماعتی باشد؛ و در مقدار نصیب هر یک از آنها، اختلاف شود، حکم به تساوی نصیب آنها می‌شود.