ماده ۱۱۰۹ قانون مدنی

ماده ۱۱۰۹ قانون مدنی: نفقهٔ مطلقهٔ رجعیه در زمان عده بر عهدهٔ شوهر است مگر این که طلاق در حال نشوز واقع شده باشد لیکن اگر عده از جهت فسخ نکاح یا طلاق بائن باشد زن حق نفقه ندارد مگر در صورت حمل از شوهر خود که در این صورت تا زمان وضع حمل حق نفقه خواهد داشت.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

توضیح واژگان

«نشوز»، یعنی خودداری زن از تمکین.

«تمکین عام»، به معنای پذیرش ریاست شوهر بر خانواده و احترام به اراده او در اداره امور مربوطه است.

به تبعیت زن از شوهر در تمتع جنسی، «تمکین خاص» گویند.

مطالعات تطبیقی

در حقوق فرانسه، طلاق، مسقط نفقه بوده، اما در صورت فوت زوج، به مدت یک سال، نفقه زوجه، از اموال وی پرداخت خواهد شد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

زوجه، در عده وفات، نفقه ندارد، اما در طلاق رجعی، به دلیل ماهیت خاص آن، نفقه زن، در زمان عده، بر عهده شوهر است، البته در صورت عدم رعایت وظایف زوجیت(تمکین)، زوجه، از نفقه محروم خواهد شد. زن ناشزه، علاوه بر عدم استحقاق نفقه، حق مسکن نیز ندارد.

شایان ذکر است که مصادیق تمکین را قانون، عرف، اخلاق و رسوم هر جامعه تعیین می‌نماید.

نکات توضیحی

قانونگذار، در ایام عده رجعیه، آثار نکاح و وظایف زوجین را، مفروض اعلام نموده‌ است.

مطالعات فقهی

مستندات فقهی

با استناد به روایتی از امام کاظم، زن در ایام عده طلاق بائن، از حق دریافت نفقه برخوردار نبوده؛ ولی در دوران عده طلاق رجعی و عدی، نفقه دارد.

سوابق فقهی

تمکین، شرط وجوب نفقه است.

زنی که بدون رضایت شوهر، منزل او را ترک نموده؛ مستحق نفقه نیست، همچنین زنی که فراش خود را، از شوهرش جدا نموده؛ و فرزندان را به سوءمعاشرت با او، تحریک کرده؛ و نیز در اقامه نماز، تساهل می‌نماید؛ مستحق نفقه نیست.

رویه‌های قضایی

• به موجب نظریه مشورتی شماره ۵۹۴۶/۷ مورخه ۱۳۷۹/۶/۱۶ اداره حقوقی قوه قضاییه، هرگاه زن، بدون مانع مشروع، از ادای وظایف زوجیت امتناع کند؛ مستحق نفقه نخواهد بود.

• به موجب نظریه مشورتی شماره ۶۹۱۵/۷ مورخه ۱۳۸۹/۱۱/۹ اداره حقوقی قوه قضاییه، زنی که بدون رضایت شوهر، منزل او را ترک نموده؛ مستحق نفقه نیست.

• به موجب رأی شماره ۹۳۸ شعبه ۳۰ دیوان عالی کشور، زن در ایام عده طلاق بائن، نفقه ندارد.
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره رابطه اجرت المثل، نحله و شرط تنصیف (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۶۸۰۱۰۱۸)
• رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اصل حاکم در مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت

مقالات مرتبط

• بررسی جایگاه نفقه زوجه در تحقق عدالت اجتماعی ‬‬‬‬‬‬

• مستحق نفقه در باینه‌ی باردار
• تحلیل حقوقی نفقه ی زوجه ی دائم موضوع ماده 1107 قانون مدنی